اهمیت نماز

اهمیت آن در حدی است که پذیرفته شدن همه اعمال انسان به پذیرفته شدن نماز بستگی دارد...

اهمیت نماز

اهمیت آن در حدی است که پذیرفته شدن همه اعمال انسان به پذیرفته شدن نماز بستگی دارد. حضرت رسول اکرم (ص) می‏فرماید: «أوّلُ مَا ینظُرُ فِی عَمَلِ العَبد فِی یومِ القیامَة فِی صَلاتِه، فَان قُبِلَت نَظرَ فِی غَیرها، وَ إن لَم تقبل لَم ینظر فِی عَمَلِه بِشَی‏ء» «اول چیزی که از عمل بنده در روز قیامت به آن توجه می‏شود، نماز او است، اگر قبول شد به دیگر اعمالش نظر می‏شود، و اگر پذیرفته نشد، به عملش نگاه نخواهد شد.» [۳]درر الأخبار، مهدی حجازی؛ ترجمه علی رضا حجازی و محمد عیدی خسروشاهی،‏ قم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی،۱۴۱۹ ق، اول، ص۵۷۵.

نماز، بازدارنده از زشتیها

«اتْلُ ما أُوحِی إِلَیک مِنَ الْکتابِ وَ أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهی‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکرِ وَ لَذِکرُ اللَّهِ أَکبَرُ وَ اللَّهُ یعْلَمُ ما تَصْنَعُونَ» [عنکبوت/سوره ۲۹،آیه ۴۵(ترجمه آیات از آیت‌الله مکارم شیرازی میباشد).    ]«آنچه را از کتاب آسمانی به تو وحی شده تلاوت کن، و نماز را بر پا دار که نماز (انسان را) از زشتی‏ها و منکرات باز می‏دارد و خداوند می‏داند شما چه کارهایی انجام می‏دهید.»

تارک نماز، کافر است

چون وجوب نماز از احکام بدیهی و ضروری اسلام است، پس کسی که از روی انکار نماز نخواند، از دین اسلام خارج شده است؛ زیرا انکار نماز، انکار رسالت پیامبر و قبول نداشتن قرآن است. [۸]

امام باقر (ع) به نقل از رسول خدا (ص) می‏فرماید: «مَا بَینَ الْمُسْلِمِ وَ بَینَ الْکافِرِ إِلَّا أَنْ یتْرُک الصَّلَاةَ الْفَرِیضَةَ مُتَعَمِّداً أَوْ یتَهَاوَنَ بِهَا فَلَا یصَلِّیهَا» «بین مسلمان و کافر فاصله‏ای نیست، مگر این که مسلمان نماز واجب را عمدا ترک کند یا آن را بی‏اهمیت بداند و نخواند.» [شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ترجمه ابراهیم محدث بندرریگی،‏ قم‏، اخلاق، ‏۱۳۷۹ ش‏، سوم‏، ص۴۹۸]

«فَوَیلٌ لِّلْمُصَلِّینَ• الَّذِینَ هُمْ عَن صَلَاتهِِمْ سَاهُونَ» [ماعون/سوره ۱۰۷، آیات ۴ و ۵. ]«پس وای بر نمازگزارانی که در نماز خود سهل‏انگاری می‏کنند.»

دوزخ، ارمغان ترک نماز

«فیِ جَنَّاتٍ یتَسَاءَلُونَ• عَنِ الْمُجْرِمِینَ• مَا سَلَککمُ‏ْ فیِ سَقَرَ• قَالُواْ لَمْ نَک مِنَ الْمُصَلِّینَ» [مدثر/سوره ۷۴، آیات ۴۰ الی ۴۳.  ]«آنها در باغهای بهشتند و سؤال می‏کنند از مجرمان. چه چیز شما را به دوزخ وارد ساخت؟! می‏گویند: ما از نمازگزاران نبودیم».

ترک نماز و محرومیت از شفاعت

حضرت صادق (ع) فرمود: «شَفَاعَتنَا لاتَنالُ مُستَخِفا بِصَلاتِه» [عیون أخبار الرضا(ع)، ص۲۲.] «و شفاعت ما نمیرسد به آنکه نماز را سبک می‏شمارد.»

« و من أعرض عن ذکری فان له معیشه ضنکا و نحشره یوم القیامه أعمی » ؛ (طه (20) آیه 124.)

هر کس از یاد من روی گردان شود زندگی تنگ ( و سختی ) خواهد داشت و روز قیامت او را نابینا محشور می کنیم .

ترک نماز و آثار و نتایج آن

ابتدا باید گفت که تارکان نماز از حیث کمیت ترک، عبارتند از:

الف) کسانی که به طور مطلق تارک نماز هستند.

ب) گروهی، بعضی اوقات می خوانند و گاهی نمی خوانند.

 بعضی نماز می خوانند، اما واجبی از واجبات نماز را ترک می گویند. مانند قرائت یا اذکار واجب نماز و یا اینکه در مکان غصبی نماز می خوانند.

ترک نماز از روی عمد، موجب کفر است، کفر عبارت است نپذیرفتن و انکار چیزی که عقل و فطرت آدمیان، آن را حق می داند که نتیجه چنین افکاری، ترک ضروریات دین است، از جمله نماز.

 

 

 

1-عدم آشنایی به فلسفه نماز:

اهمیت ندادن به نماز به لحاظ عدم آشنایی به حقیقت آن و احساس نیاز نکردن نسبت به آن، خود از عوامل ترک نماز به شمار می رود.

درمان:

آشنا شدن و آشنا کردن به فلسفه و حقیقت نماز و این که نماز جزو نیاز ماست، جزو زندگی و حیات ماست. فایده و آثار نماز در دنیا و آخرت تجلی می کند و به واسطه آن آرامش و تعادل روانی پیدا می شود. نماز درمان افسردگی و اضطراب است.

2- احساس تحجر و عقب ماندگی:

چنین اشخاصی بر این باورند که مذهب از زندگی جداست و بر این باورند که دین، قدیمی و ارتجاعی است. چنین اشخاصی برای آن که خود را قانع کنند که راهشان صحیح است به مذهبیان و غیر مذهبیان توجه می کنند که مذهبیان از واقعیتهای زندگی و از لذات زندگی و از علم تا پیشرفت، با زمان بودن، به دور هستند و انسانهایی خشک و بی سواد و عقب افتاده اند و در مقابل این همه لامذهبانی که در دنیای خارج از ما و یا دنیای ما زندگی می کنند، انسانهایی منطقی، پیشرفته  و با سوادنند.

 درمان:

فهمیدن یا فهماندن این معنا که دین نه تنها با علم و پیشرفت زندگی کردن مخالف نیست، بلکه چگونگی انسان شدن و پویا شدن را نیز نشان می دهد و اینکه عبادت برای بهتر زندگی کردن است و بهتر لذت بردن از زندگی، درمان بیماریهای روانی و به طور کلی برای به تکامل رسیدن انسان است.

 3.تن پروری و تنبلی:

اساساً افراد تنبل و تن پرور، ارداه قوی نسبت به انجام امور معنوی ندارند و در مسیر زندگی خود با مشکل رو به رو هستند. اینگونه افراد دارای روح کوچک هستند و همواره در بند خواستهای تن می باشند.

4 درمان:

ترک پرخوابی و پرخوری که باعث کسالت و ضعیف شدن ارداه می شود و اشتیاقی برای عبادت نمی ماند و اینکه برای ترک این عادت به بد از خدای متعال استعانت بجوییم و از ورزش و نرمش برای رفع کسالت استفاده کنیم و مداومت بر این کار را فراموش نکنیم و از شهوت رانی و بزهکاری دوری کنیم؛ زیرا افراد شهوت ران داری اراده ای ضعیف هستند و از آنجایی که پرستش و عبادت، خواسته و نیاز روح آدمی است، لذا آدم شهوت ران به دلیل اسیر و گرفتار جسم بودن، نمی تواند به خواسته های روح پاسخ مثبت دهد.

5مسامحه کاری:

یکی از اسباب ترک نماز سهل انگاری است. این عامل غیر از تنبلی و بی حالی نیست؛ زیرا مشاهده می شود که انسان با اینکه در بهترین وضعیت روحی و جسمی به سر می برد، ولیکن نسبت به امور معنوی مخصوصاً نماز بی توجه است، لذا به راحتی آن را ترک می کند و احساس نمی کند که عمل مهمی را ترک کرده است.

درمان:

از علل اصلی بی توجهی و سهل انگاری در نماز، اهمیت ندادن به عبادت و در حقیقت، مهم جلوه نکردن نماز برای آدمی است. برای رفع سهل انگاری، باید به نماز اهمیت داد و آفات ترک آن را شناخت و دانست که فریاد خدا بر سر سهل انگاران بلند است.

6احساس خودنمایی و ریاکاری:

بعضی ها با خواندن نماز احساس می کنند که در زمره ریارکاران قرار گرفته اند و بعضی ها می گویند: خجالت می کشیم، چون تا به حال نماز نخواندیم و اگر اکنون بخوانیم، شاید مورد طعن و مسخره پدر و مادر و دوستان قرار بگیریم.

 

درمان:

برای درمان می بایست ابتدا دیگران برخوردشان با اینگونه افراد درست باشد و آنها را تشویق به خواندن نماز کنند و به آنها بگویند که فایده نماز به خود آنها برمی گردد و نه به کسی و خود شخص نیز می تواند به خود کمک کند یعنی اینکه اگر با خواندن نماز مورد مسخره قرار گیرد، صاحب عبادت که خداوند است خوشحال می شود و خوشحالی او کافی است و در این حالت است که می توانیم طعن و مسخره دیگران را تحمل کنیم.

7احساس بی فایده بودن نماز به علت گناهکار بودن:

در این حالت، شخص گناهکار با خود می گوید: حالا که من گناهکارم و بزهکارم پس برای چه نماز بخوانم؟ نماز چه فایده ای به حال من دارد؟ در نتیجه سعی می کند یا ترک گناه کند یا ترک نماز و از آنجایی که با گناه مأنوس شده است، ترک نماز را می پذیرد.

درمان:

ارتکاب معصیت، اگرچه حرام و مانع تحصیل حضور قلب است، ولی موجب بطلان نماز نمی گردد و همچنین مشکل گناهکار با ترک نماز حل نمی شود، بلکه گرفتاری او مضاعف می گردد. بنابراین نباید انسان به صرف انجام معصیت از خود ناامید شود و ترک نماز کند، بلکه به موازات توجه به معنویات به ترک گناهان بپردازد و به هیچ بهانه ای نماز را ترک نگوید و نیز بداند که هر قدر هم گناهکار باشد، راه برگشت دارد.

8خانواده:

یکی از عوامل مهم در سازندگی و شکوفایی و یا تخریب شخصیت انسان، خانواده و محیط زندگی است و بیشترین همانندسازی و الگوبرداری را در دوران طفولیت از اهل خانواده، مخصوصاً پدر و مادراست. از دلایل بی توجهی به نماز، نبودن الگوی نمازگزار در منزل و جَو فاسد محیط خانه است.

9محیط و اجتماع فاسد:

یکی دیگر از دلایل ترک نماز، قرار گرفتن در محیط نامساعد و فاسد است. در اجتماعی که معنویت و روح نماز حاکم باشد، توجه به معنویات مخصوصاً نماز، بیشتر خواهد بود.

درمان:

بر مسؤولان لازم است که درصدد اصلاح محیط و جامعه برآیند و زمینه های فساد را از بین ببرند و به جای آن، فضا و جو جامعه را از معنویات پر کند.

10دوست فاسد:

یکی از عوامل ترک نماز، همنشینی و همراهی با تارک الصلوة است و از امام صادق نقل شده است: دین انسان بستگی به دین دوستش دارد، بنابراین باید بدانیم که ساختار شخصیتی و معنوی ما با دوستانمان گره خورده است.

درمان:

قطع رابطه با دوست فاسد و تارک الصلوة و در مقابل همنشینی با انسانهای پاک و نمازگزار و اهل علم بهترین شکل درمان است.

11برخوردهای نامناسب افراد مذهبی:

 

تأثیر رفتارهای مبلغان مذهبی و به طور کلی متدینان در انسانهای دیگر حتمی است. مسلماً الگوهای دینی که جوانان و نوجوانان را دعوت به پاکی، انسانیت، معنویت و عبادت و ... می کند، باید اول خودشان عامل به گفته هایشان باشند و اگر خلاف گفته های خود عمل کنند، آثار منفی تربیتی بر افراد جامعه خواهد داشت.

درمان:

 

راه درمان بر الگوهای مذهبی است که این واقیعت را بپذیرند که هر نوع رفتار و کردار آنها در معنویات، ایمان و رفتار مردم، تأثیر خواهد داشت. دیگر آنکه رهبران دینی باید در اِعمال روشهای تربیتی همانند اسوه عالَم اِمکان، حضرت محمد (ص) اعتدال و میانه روی و ظرفیت افراد را در نظر داشته باشد و از روشهای مفیدی مانند: استدلال، تشویق، تحسین و استفاده کنند و از استبداد و خشونت بپرهیزند.

آثار نماز

تردیدی نیست که ایمان داشتن و انجام دستورات الهی، دشواریهایی را در پی دارد که مؤمن باید آنها را تحمّل کند و پشت سر بگذارد تا به آرمان مقدّس خویش که همانا سعادت جاوید در مقام قرب الهی است، دست یابد.

از سوی دیگر حرکت در صراط مستقیم الهی و اطاعت از اوامر او زندگی دنیوی مؤمن را نیز تنظیم می کند و او از دنیای منظّم به آخرت خرّم و شاد قدم می گذارد.

از این رو، دستورات شریعت مقدّس اسلام همواره با مصلحتی مادی یا معنوی یا هر دو همراه است، گر چه فکر ما از درک آن عاجز باشد.

در این درس به برخی از آثار پر بار نماز که در دنیا و آخرت تحقق می یابد و در آیات و روایات به آن تصریح شده، می پردازیم.

الف- آثار دنیوی

الف- جلوگیری از گناه و فحشا

جنبه باز دارندگی نماز از فحشا و منکر یکی از آثار ارزشمند این فریضه الهی است؛ نماز از آن جهت که موجب توجه انسان به خدا می شود و در شبانه روز، حداقل پنج بار تکرار می شود، انسان را از فحشا و منکر باز می دارد؛ زیرا نمازگزار برای نزدیکتر شدن به خداوند تلاش خود را در جهت انجام کارهای نیک و کسب اخلاق حسنه بیشتر می کند. قرآن با توّجه به این اصل مسلّم می فرماید:

«أَقِمِ الصلوه إِنَّ الصلوه تَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ» [1]

نماز را بر پا کن که آدمی را از گناهان و کردار زشت باز می دارد.

چند تن از یاران رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ به حضور آن حضرت رسیدند و درباره یکی از مسلمانان که همیشه پشت سر پیامبر نماز جماعت می خواند، ولی مرتکب گناهان نیز می شد، گفتگو کردند. حضرت به آنها فرمود: (نگران نباشید) نمازش او را از گناه باز می دارد. طولی نکشید که آن شخص گناه را ترک کرد و توبه نمود.[2]آن حضرت فرمود:

«کسی که از نماز اطاعت نکند، نماز واقعی را به جا نیاورده است. اطاعت از نماز این است که از منکرات و زشتیها دوری کند.»[3]

ب ـ بهداشت تن و روان

نمازگزاران همواره از صفای ظاهری و باطنی خاصّی برخوردارند که بی نمازان فاقد آنند.

 

بهداشت تن: برخی از شرایط نماز، موجب بهداشت تن، لباس و به تبع آن بهداشت محیط زندگی می شود. در برخی از سخنان معصومین برای برخی نمازها اثر مستقیم بهداشتی عنوان شده است، بطور مثال، علی ـ علیه السلام ـ می فرماید:

«قیام اللّیل مصحّه للبدن»[4]

برخاستن شب (برای نماز) سبب سلامتی جسم است.

بهداشت روان: یکی از فلسفه های تشریع نماز، «یاد خدا» است چنانکه در قرآن آمده است؛

«أَقِمِ الصلوه لِذِکْرِی»[5]

برای یاد من نماز بگزار.

و یاد خدا، منشأ آرامش دل و امنیت روانی است، همانطور که در قرآن می خوانیم:

«أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»[6]

هان! به یاد خدا دل ها آرام گیرد.

 

پس، تأثیر نماز در بهداشت روانی مردم نمازگزار قطعی است و آرامش و امنیّت نسبی بیشتری که در جوامع اسلامی حکمفرماست. شاهد این تاثیر است. به تعبیر امام خمینی رضوان الله علیه:

« شما پرونده هایی که در دادگستریها در جاهای دیگر دادگاههاست بروید ببینید، از نماز خوانها ببینید پرونده هست آنجا؟ از بی نماز ها پرونده هست، هر چه پرونده پیدا کنید، پرونده بی نماز ها هست.» [7]

ج ـ استقامت در برابر مشکلات

از دیگر آثاری که در سایه نماز، نصیب نمازگزار می شود، قدرت و نیروی مقاومت در برابر مشکلات و سختیهاست. به عبارت دیگر، نماز که رابطه معنوی بین شخص و عالم بالاست، قدرتی در انسان ایجاد می کند که با وجود آن در مقابل سختیها و مشکلات ، شکست ناپذیر خواهد بود. قرآن می فرماید:

«إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً وَ إِذا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعاً إِلاَّ الْمُصَلِّینَ الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلوتِهِمْ دائِمُونَ» [8]

زیبای چهره: پیامبر (ص)«صلوه اللّیل تحسن الوجه و...»[11]

نماز شت چهره را زیبا می سازد.

ه ـ استجابت دعا

از دیگر آثار نماز، قبول شدن دعاها و رفع نیازهاست. نماز چون بین عبد و معبود پیوند برقرار می کند و نشانگر تلاش نمازگزار برای رسیدن به ملکوت اعلا و پیوستن به حق است، چنین تلاشی از نظر کردگار عالم مخفی نمانده، در مقابل، دعاهای او را قبول می کند و خواسته هایش را برآورده می سازد. رسول خدا ـ صلی اللّه علیه و آله ـ فرمود:

«من أدّی فریضهً فله عند الله دعوه مستجابه»[12]

هر کس واجبی را انجام دهد، در نزد خدا یک دعای مستجاب دارد.

امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود:

«إذا أردت حاجهً، فصلِّ رکعتین وصلِّ علی محمّدٍ و آلِ مُحمَّدٍ و سل تعطه»[13]

هرگاه حاجتی داشتی، دو رکعت نماز بخوان و بر محمد و آل او درود فرست و سپس از خداوند (خواسته خود را) بخواه که به تو داده می شود.

و ـ تأخیر عذاب دنیوی

 

از آنجا که نماز یکی از بهترین عبادات و افضل آنها به شمار می رود و نمازگزار محبوب خداوند است و از جایگاه رفیعی برخوردار می باشد؛ سزاوار است که خداوند به احترام نماز و نمازگزار، خشم خود را از دیگران بردارد و از خطای آنها درگذرد. حضرت علی ـ علیه السلام ـ فرمود:

«گاهی خدا اراده می کند که مردمی را به خاطر گناهانشان طوری عذاب کند که احدی باقی نماند ولی در آن میان نمازگزار پیری را که با قدم های لرزان به جایگاه نماز می رود و کودکانی را که در حال تعلیم قرآن هستند می بیند، از عذاب آنها چشم پوشی کرده، آن را به تأخیر می اندازد.»[14]

ب ـ آثار اخروی

الف ـ رحمت و مغفرت الهی

بیشترین آثار عبادات، بویژه نماز در آخرت تجلّی پیدا می کند و نتایج آن در آخرت نسبت به دنیا بسیار بیشتر است. رسول خدا ـ صلی اللّه علیه و آله ـ فرمود:

«از آن هنگام که مؤمنی به نماز می ایستد، تا آنگاه که نمازش را به پایان می برد، رحمت از بالای سرش تا افق آسمان بر او سایه می افکند و فرشتگان، اطراف او را تا افق آسمان، در بر می گیرند.»[15]

همچنین فرمود:

«لن یلج النّار أحد یصلّی قبل طلوع الشّمس و قبل غروبها»[16]

کسی که پیش از طلوع و غروب آفتاب نماز گزارد داخل آتش نمی شود.

 

ب ـ راهیابی به عالم ملکوت

نماز برگ عبوری است در دست نمازگزار که او را تا اوج کمال و عالم ملکوت می رساند. رسول خدا ـ صلی اللّه علیه و آله ـ فرمود:

«وقتی بنده مؤمن برای نماز به پا می خیزد، درهای بهشت برایش گشوده می شود و پرده های میان او و خدای متعال برداشته می شود و همسران بهشتی به استقبال او می آیند.»[17]

نماز موجب تقرّب انسان های با تقوا به خداوند بزرگ است، چنان که علی ـ علیه السلام ـ فرمود:

«الصلوه قربان کلّ تقیّ»[18]

نماز نزدیک کننده متقین به خداوند است.

امام صادق ـ علیه السلام ـ دراین باره فرمود:

«ما تقرّب العبد إلی الله تعالی بعد المعرفه شیء أفضل من الصلوه»[19]

پس از خداشناسی و معرفت هیچ عاملی، بهتر از نماز انسان را به خدا نزدیک نمی کند.

ج ـ ورود به بهشت

نمازگزاری که با انجام فرمان الهی به درجه بالایی از معرفت رسیده و به درگاه الهی تقرّب جسته؛ تنها بهشت سزاوار اوست. رسول خدا ـصلی اللّه علیه و آله ـ فرمود:

«من علم أنّ الصّلوه حقّ واجب دخل الجنّه»[21]

کسی که بداند نماز حقی است که خدا واجب کرده ، داخل بهشت می شود.

پیامبر اکرم(ص) فرمودند: بنده ای نیست که به وقت های نماز و جاهای خورشید اهمیت بدهد، مگر این که من سه چیز را برای او ضمانت می کنم: برطرف شدن گرفتاری ها و ناراحتی ها، آسایش و خوشی به هنگام مردن و نجات از آتش (سفینه البحار،جلد 2، صفحه 42)

برآورده شدن خواسته‌ها از دیگر اثرات و برکات خواندن نماز اول وقت است، چنان‌چه حضرت عبدالعظیم حسنی از امام حسن عسکری(ع) روایت می‌کند که فرمودند: «خداوند متعال با حضرت موسی تکلم کرد، حضرت موسی فرمود: خدای من! کسی که نمازها را در وقتش به جای آورد چه پاداشی دارد؟ خداوند فرمود: حاجت و درخواستش را به او عطا می‌کنم و بهشتم را برایش مباح می‌گردانم». (بحارالانوار، جلد82، صفحه 204)

رسول خدا (صل الله علی وآله) فرمودند : لَا تُضَیِّعُوا صَلَاتَکُمْ فَإِنَّ مَنْ ضَیَّعَ صَلَاتَهُ حَشَرَهُ اللَّهُ مَعَ قَارُونَ وَ فِرْعَوْنَ وَ هَامَانَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ وَ أَخْزَاهُمْ- وَ کَانَ حَقّاً عَلَى اللَّهِ أَنْ یُدْخِلَهُ النَّارَ مَعَ الْمُنَافِقِینَ فَالْوَیْلُ لِمَنْ لَمْ یُحَافِظْ عَلَى صَلَاتِهِ‏؛ نمازتان را ضایع نکنید؛ بدرستیکه هر کس که نمازش را ضایع کند خداوند او را با قارون و فرعون و هامان (که لعنت و ننگ الهی بر آنها باد) محشور نماید و واجب است بر خداوند که داخل کند او را با منافقین پس وای بر کسیکه بر نمازش محافظت ننماید. (جامع الأخبار، ص: 74)

رسول خدا (صلی الله علی وآله) فرمودند : مَنْ تَرَکَ صَلَاتَهُ حَتَّى تَفُوتَهُ مِنْ غَیْرِ عُذْرٍ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ‏

کسی که بدون دلیل نمازش را رها کند تا اینکه قضا شود بدرستی که اعمالش را باطل کرده است. (جامع الأخبار، ص:

مرحوم سیّد بن طاووس در کتاب فلاح السّائل آورده است :

روزى حضرت صدّیقه کبرى ، فاطمه زهراء سلام اللّه علیها به محضر مبارک پدر بزرگوار خود، رسول گرامى اسلام صلّلى اللّه علیه و آله وارد شد؛ و اظهار داشت : اى پدر جان ! جزاى آن دسته از مردان و یا زنانى که نماز را سبک مى شمارند، چیست ؟

پیامبر خدا صلوات اللّه علیه فرمود: دخترم ، فاطمه جان ! هرکس نماز را سبک شمارد و به شرائط و دستورات آن بى اعتنائى نماید، خداوند او را به پانزده نوع عقاب ، مجازات مى گرداند:

شش نوع آن در دنیا، سه نوع آن موقع مرگ و جان دادن ، سه نوع در قبر و سه نوع دیگر در قیامت آن هنگامى که از قبر بر انگیخته شود خواهد بود.

اما شش بلای دنیوی:

 

1-خداوند برکت از عمرش بر می دارد.

2-خداوند برکت از روزیش بر می دارد.

3-از چهره اش نشانه نیکوکاران برداشته می شود.

4-هر کار خیری کند پذیرفته نمی شود و پاداشی ندارد.

5-دعایش مستجاب نمی شود.

6-از دعای نیکوکاران بهره ای ندارد.

و اما سه بلای که در هنگام مردنش می باشد:

1-با ذلت و خواری می میرد

2-با تشنگی می میرد.

3-با گرسنگی از دنیا می رود.

و حالت عطش او گماشته می شود که او را فشار دهد و اذیت کند.

سه بلا که در قبر می رسد:

1-ملکی در قبر به او گماشته می شود که او را فشار دهد و اذیت کند.

2-قبر برایش تنگ می شود «فشار قبر»

3-قبرش تاریک و در ظلمت است و همچنین وحشتناک.

سه بلایی که در قیامت است:

1-ملکی او را به صورت می کشاند.

2-در حسابش سختگیری می شود.

3-خداوند نظر به او نمی کند و او را پاکیزه نمی کند و برایش عذاب دردناکی است.

«تارک الصلاه قلبی سنگ ، و دلی بی رحم دارد».

ترک نماز از گناهانی است که قران کریم بر آن وعده عذاب داده است. چنانچه در سوره مدثر می فرمایند:

(٣٩)فِی جَنَّاتٍ یَتَسَاءَلُونَ (۴٠)عَنِ الْمُجْرِمِینَ (۴١)مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ (۴٢)قَالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ (۴٣)وَلَمْ نَکُ نُطْعِمُ الْمِسْکِینَ (۴۴)وَکُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِینَ (۴۵)وَکُنَّا نُکَذِّبُ بِیَوْمِ الدِّینِ

«بهشتیان از دوزخیان می پرسند چه چیز شما را به دوزخ کشانید. جهنمیان در پاسخ می گویند ما از نمازگزاران نبودیم و بیچارگان را طعام نمی دادیم و با اهل باطل داخل شدیم و روز جزا را انکار می کردیم.

و همچنین در سوره ماعون به کسانی که نماز را سبک می شمارند اشاره شده است «الذین هم عن صلاتهم صاهون» پس از انبیاء و صالحین جماعتی در رسیدند که از فرط و شدت غفلت و جهالت نماز را  ترک کردند و شهوات را پیروی کردند. پس زود است که این جماعت برسند به « غی» نام وادی است در جهنم که عذابش شدیدتر از سلیر طبقات دوزخ است. از ابن عباس منقول است که در آن ماریست که طولش شصت سال و عرضش سی سال راه است و از وقتی که آفریده شده دهان باز نموده و نمی کند مگر برای بلعیدن تارک الصلاه و خورندگان شراب.

در سوره زمر می فرماید:«نماز را بپا دارید و از شرک آورندگان نباشید. در این آیه اشاره شده است به اینکه ترک کننده نماز با بت پرست و مشرک برابر است.

آثار ترک نماز در روایات(2)

1- زندگی سخت (معیشت ضنک)

انسانی که نماز به پا ندارد، در حقیقت رشته حیات معنوی (که حیات واقعی است) را از خود قطع کرده و به تبع آن مدد الهی و استعانت از او را از دست داده است و همین امر موجب ناآرامی و پوچی او می شود و طبعا وجود طوفان ها و صخره های مهیب مشکلات زندگی، آرامش و قرار را از او خواهد گرفت و چه بسا در برخورد با موانع محکم، زندگی او از هم پاشیده، رشته هستی اش از هم بگسلد؛ قرآن می فرماید:

 

« وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنکًا وَنَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَعْمَى طه/124

و هر کس از یادکردن من روی بگرداند پس او را زندگی سختی خواهد بود. »

این زندگی سخت به جهت سختی زندگی مادی و فقر نخواهد بود؛ زیرا بسیاری از غافلان با وجود برخورداری از شرایط مطلوب زندگی مادی دچار پوچ گرایی و نهیلیسم هستند و حتی گاه اقدام به خودکشی می کنند.

2- آثار ترک نماز در دنیا، قیامت (بر اساس روایتی از پیامبر)

السَّیِّدُ عَلِیُّ بْنُ طَاوُسٍ فِی فَلَاحِ السَّائِلِ، أَرْوِی بِحَذْفِ الْإِسْنَادِ عَنْ سَیِّدَةِ النِّسَاءِ فَاطِمَةَ ابْنَةِ سَیِّدِ الْأَنْبِیَاءِ ص وَ عَلَى أَبِیهَا وَ بَعْلِهَا وَ بَنِیهَا، أَنَّهَا سَأَلَتْ أَبَاهَا مُحَمَّداً صلی الله علیه و آله و سلم فَقَالَتْ: یَا أَبَتَاهْ مَا لِمَنْ تَهَاوَنَ بِصَلَاتِهِ مِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ ؟

حضرت فاطمه ی زهرا (س) از پدر گرامی خویش می پرسد: چه بلا و مصیبتی است برای زنان و مردانی که نماز را سبک می شمارند ؟

قَالَ: یَا فَاطِمَةُ! مَنْ تَهَاوَنَ بِصَلَاتِهِ مِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ، ابْتَلَاهُ اللَّهُ بِخَمْسَ عَشْرَةَ خَصْلَةً، سِتٌّ مِنْهَا فِی دَارِ الدُّنْیَا وَ ثَلَاثٌ عِنْدَ مَوْتِهِ وَ ثَلَاثٌ فِی قَبْرِهِ وَ ثَلَاثٌ فِی الْقِیَامَةِ إِذَا خَرَجَ مِنْ قَبْرِهِ.

 حضرت فرمود: هر کس نماز را سبک بشمارد دچار پانزده بلا می شود: شش بلا در دنیا و سه بلا هنگام مرگ و سه بلا در قبر و سه بلا و عقوبت هنگامی که از قبر بیرون می آید؛ اما انچه که در دنیا به آن دچار می شود:

فَأَمَّا اللَّوَاتِی تُصِیبُهُ فِی دَارِ الدُّنْیَا:

فَالْأُولَى یَرْفَعُ اللَّهُ الْبَرَکَةَ مِنْ عُمُرِهِ وَ یَرْفَعُ اللَّهُ الْبَرَکَةَ مِنْ رِزْقِهِ وَ یَمْحُو اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ سِیمَاءَ الصَّالِحِینَ مِنْ وَجْهِهِ وَ کُلُّ عَمَلٍ یَعْمَلُهُ لَا یُؤْجَرُ عَلَیْهِ وَ لَا یَرْتَفِعُ دُعَاؤُهُ إِلَى السَّمَاءِ وَ السَّادِسَةُ لَیْسَ لَهُ حَظٌّ فِی دُعَاءِ الصَّالِحِینَ.

پس اول آن که خداوند برکت از عمر او برمی دارد و برکت از رزق او دور می کند و خداوند عزوجل سیمای صالحان را از چهره اش می برد و هر عملی که انجام می دهد، اجری نمی یابد و دعایش به آسمان نمی رود و ششم آن که از دعای صالحان بهره ای نخواهد داشت.

وَ أَمَّا اللَّوَاتِی تُصِیبُهُ عِنْدَ مَوْتِهِ:

فَأُولَهُنَّ أَنَّهُ یَمُوتُ ذَلِیلًا وَ الثَّانِیَةُ یَمُوتُ جَائِعاً وَ الثَّالِثَةُ یَمُوتُ عَطْشَاناً فَلَوْ سُقِیَ مِنْ أَنْهَارِ الدُّنْیَا لَمْ یَرْوَ عَطَشُهُ.

و اما آنچه که به هنگام مرگ به آن دچار می شود: پس اول آن که ذلیل می میرد و دوم این که گرسنه می میرد و سوم آن که تشنه می میرد، پس اگر از همه ی جوی های آب دنیا به او آب داده شود، عطش او رفع نمی شود.

وَ أَمَّا اللَّوَاتِی تُصِیبُهُ فِی قَبْرِهِ:

فَأُولَهُنَّ یُوَکِّلُ اللَّهُ بِهِ مَلَکاً یُزْعِجُهُ فِی قَبْرِهِ وَ الثَّانِیَةُ یُضَیَّقُ عَلَیْهِ قَبْرُهُ وَ الثَّالِثَةُ تَکُونَ الظُّلْمَةُ فِی قَبْرِهِ.

و آنچه که در قبر دچارش می شود: پس اول این که خداوند در قبرش ملکی می گمارد که آزارش دهد و دوم این که قبرش بر او تنگ می گردد و سوم آن که در قبر او ظلمت و تاریکی حاکم می شود.

وَ أَمَّا اللَّوَاتِی تُصِیبُهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِذَا خَرَجَ مِنْ قَبْرِهِ: فَأُولَهُنَّ أَنْ یُوَکِّلَ اللَّهُ بِهِ مَلَکاً یَسْحَبُهُ عَلَى وَجْهِهِ وَ الْخَلَائِقُ یَنْظُرُونَ إِلَیْهِ وَ الثَّانِیَةُ یُحَاسِبُهُ حِسَاباً شَدِیداً وَ الثَّالِثَةُ لَا یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَیْهِ وَ لَا یُزَکِّیهِ وَ لَهُ عَذَابٌ ألیم!

و اما آنچه که در قیامت هنگام برخاستن از قبر به آن دچار می شود: پس اول آن که ملکی بر او می گمارد که او را با صورت بر زمین بکشد، در حالی که خلایق به او نگاه می کنند و دوم آن که بسیار سخت کارش محاسبه می شود و سوم آن که خداوند به او نظر رحمت نمی کند و پاکش نمی نماید و او را عذابی بزرگ خواهد بود. »

از آثار دیگر بی نمازی، شرک و بی دینی است.

پیامبر اکرم (ص) می فرمایند:

« من ترک الصلوه متعمدا فقد کفر؛ (3)

هر کس نماز را به عمد ترک کند محققا کافر گشته است. »

همچنین ایشان می فرمایند:

« الصلوه عماد الدین فمن ترک صلوته متعمدا فقد هدم دینه؛ (4)

 

نماز ستون دین است پس هر کس نمازش را به عمد ترک گوید محققا دینش را نابود کرده است.»

و باز فرموده اند: «لیس بین العبد و الشرک الا ترک الصلوه فاذا ترکها فقد أشرک؛(5)

بین بنده و شرک مگر (به اندازه) ترک نماز فاصله ای نیست، پس هنگامی که آن را ترک کرد قطعا مشرک شده است. »

امام صادق (ع) می فرماید:

« لا حظ فی الاسلام لمن ترک الصلوة؛ (6)

هر کس نماز را ترک کند بهره ای از اسلام ندارد. »

..................................................................................................................................

1. طه ( 20)آیه 124.

2. بحارالانوار، ج 80، ص 17.

3. مجموعة الاخبار، محمد حسن جلالی شاهرودی، ص 205.

4. میزان الحکمه، ج 5، ص 402.

5. کنزالعمال، ج 7، ص 279.

6. همان.

منبع: بهشت وصال