پزشکی در قرآن

قرآن و درمان بیماری هاى جسمى(درمان با عسل)...

 

عسل غذاى شیرینى است که اغلب به صورت مایع بوده و از زنبور عسل به دست می آید. در قرآن کریم از مواد غذایى مختلفى نام برده شده است اما تنها در مورد عسل است که آن را «شفا» نامیده است.

قال اللّه تعالى: «وَ أَوْحی رَبُّکَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِی مِنَ الْجِبالِ بُیُوتاً وَ مِنَ الشَّجَرِ وَ مِمَّا یَعْرِشُونَ ثُمَّ کُلِی مِنْ کُلِّ الثَّمَراتِ فَاسْلُکِی سُبُلَ رَبِّکِ ذُلُلًا یَخْرُجُ مِنْ بُطُونِها شَرابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ فِیهِ شِفاءٌ لِلنَّاسِ‏.«1» «و پروردگار تو به زنبور عسل وحى(الهام غریزى) نمود که از کوهها و ثمرات گلها بخور و راههایى را که پروردگارت براى تو تعیین کرده است به راحتى بپیما؛ از درون شکم آنها نوشیدنى با رنگ‏ هاى مختلف خارج می شود. که در آن شفا براى مردم است.»

نکات تفسیرى

آیات فوق نکات ارزنده اى را در مورد زنبور عسل یادآور می شود، مثل وحى به آنان که در اینجا با توجه به ریشه لغوى (اشاره مخفى سریع) آمده است (یعنى وحى اصطلاحى که توسط جبرئیل بر پیامبران نازل می شود، مقصود نیست) و یا مسئله خانه سازى زنبوران که از محل بحث ما خارج است. «2» قرآن کریم در آیه فوق از عسل به عنوان «شراب» یاد کرده است. و در آیه دیگرى که در مورد بهشت است از «جوی هایى از عسل مصفّى» وَ أَنْهارٌ مِنْ عَسَلٍ مُصَفًّی  «3» سخن می گوید.

تاریخچه

عسل از زمان هاى قدیم مورد توجه بشر بوده است. علاوه بر جنبه غذائى آن، در زمان «بقراط» و در متون «تورات» به عنوان یک ضد عفونی کننده در بیماری هاى پوستى و زخمها مورد توجه بوده است. «1» در کتاب مقدس می گوید: «همواره در اراضى مقدسه شیر و عسل جارى است.» «2» فقیرترین و بی چاره ترین مردم عسل را توانند خورد. «3»

حکمت‏ها و اسرار علمى

بسیارى از صاحب‏نظران، مفسران و پزشکان در مورد اهمیت غذائى و دارویى (شفابخشى) عسل سخن گفته و بر قرآن کریم آفرین گفته اند که آن را «شفا» خوانده است.

در این میان یکى از کاملترین تحقیقات در این زمینه را از نظر می گذرانیم. و به برخى دیگر اشاره خواهیم کرد:

«دکتر عبد الحمید دیاب و دکتر احمد قرقوز» نتایج تحقیقات، تجارب و آزمایشات علماى جهان به ویژه در روسیه و آمریکا را جمع ‏آورى کرده اند و این گونه گزارش می کنند:

اول: مواد تشکیل‏ دهنده عسل:

عسل داراى بیش از 70 ماده مختلف است:

1. عسل مهم‏ترین منبع مواد قندى طبیعى است و تا کنون 15 نوع قند در آن کشف گردیده است که از مهم‏ترین آنها می توان به فرکتوز (قند میوه) به نسبت 40% و گلوکز (قند انگور) به نسبت 30% و قند نیشکر به نسبت 40% اشاره کرد. و در مجموع یک کیلوگرم عسل 3250 کالرى حرارت می دهد.

 

2. عسل به لحاظ داشتن برخى از انواع مواد تخمیرى در تبادلات غذایى و کمک به هضم غذا در میان خوراکی ها بالاترین مرتبه را دارد. مهم‏ترین مواد تخمیرى موجود در عسل عبارتند از آمیلاس (Amylase) که مواد نشاسته اى را مبدل به قند می کند و اینورتاس (Invertase) که قند معمولى را به قند انگور و قند میوه مبدل می سازد و نیز کاتالاس (Catalase)، پروکسیداز (Peroxidase) و لیپاز (Lipase) .

 

3. عسل داراى ویتامین هاى بسیار است که از جمله مهم‏ترین آنها ویتامین B ,B 2 ,B 5 ، (اسید نیاسین)،B 6 (پرودکسین)، ویتامین C ، ویتامین K ، ویتامین E و ویتامین A . هر چند مقدار این ویتامین ها در عسل زیاد نیست، ولى کافى و مفید می باشد. عسل مکان مناسبى براى حفظ این ویتامین هاست. البته مقدار این ویتامین ها بستگى به نوع شیره اى دارد که زنبور از گلها می گیرد.

4. عسل داراى انواع پروتئین، اسیدهاى آمینه و اسیدهاى آلى مثل اسید فورمیک (Formic Acid)، مشتقات کلروفیل، مقدارى آنزیم و محرک‏هاى حیاتى (Biostimulators) و رایحه هاى معطر می باشد.

 

5. املاح معدنى در عسل فراوانند از جمله: کلسیم، سدیم، پتاسیم، منگنز، آهن، کلر، فسفر، گوگرد و ید. املاح موجود در عسل 002/ 0 % وزن آن را تشکیل می دهد.

6. بسیارى از محققین تأکید دارند که عسل داراى عوامل قوى ضد میکروب می باشد.

همچنین اعتقاد بر این است که عسل داراى هورمون نباتى و نوعى هورمون جنسى (از مشتقات استروژن) است. می بینیم که عسل ماده اى است بسیار پیچیده و البته ممکن است با توجه به نوع گلهائى که زنبورها از آن تغذیه می کنند، عسل مناطق مختلف اندک تفاوتى با هم داشته باشند. «1»

دوم: خاصیت ضد میکروبى و ضد عفونى عسل:

 

دانشمندان تأکید دارند که میکروب‏هایى که عامل بیمارى انسانها هستند قادر به ادامه حیات در عسل نیستند و عملا عسل آنها را از بین خواهد برد. براى این خاصیت عسل نظریات بسیارى ارائه گردیده که از جمله آنها موارد زیر را می توان نام برد:

1. وجود اسید فورمیک (Formic Acid) در عسل که یک ماده ضد میکروب است.

2. بالا بودن میزان مواد قندى موجود در عسل که 80% از ترکیب آن را در بر می گیرد.

خرما نیز به دلیل داشتن ترکیبات قندى بالا همین خاصیت را دارد و میکروب در آن رشد نمی کند.

3. وجود موادى که مانع از رشد میکروب می شوند (Antibactereril Inhibitire) این مواد توسط زنبور ساخته می شود و در عسل‏هاى مصنوعى وجود ندارد. این نظریه نسبت به سایر نظریه ها از اهمیت بیشترى برخوردار است.

4. وجود آب اکسیژنه در عسل (H 2 o 2 Hydroyen Peroxide) که ماده اى است میکروب‏ کُش.

واقعیت این است که خاصیت ضد میکروبى عسل در نتیجه وجود تمام عوامل یادشده می باشد.

اما خاصیت ضد عفونى عسل، دست عسل اغلب مواد غذایى از قبیل شیر و عصاره هاى گیاهى و غذاهاى پخته است و هیچ‏گونه قارچى در آن رشد نمی کند، فاسد نمی گردد، رنگ، بو و طعم آن عوض نمی شود مشروط به اینکه آن را دور از رطوبت نگه دارى نمایند. «1»

سوم: عسل و طب اطفال:

 

عسل براى کودک هم یک ماده غذایى است‏ «2» و هم یک داروى بسیار ارزشمند زیرا:

1. گلبول‏هاى قرمز خون را افزایش داده و رنگ آن را شفافیت می بخشد.

2. حال عمومى کودک را به نحو قابل ملاحظه اى بهبود می بخشد. به ویژه کودکانى که از نارسایی هاى دستگاه گوارش از قبیل اسهال، نارسایى در جذب مواد غذایى و یا سوء تغذیه و کم‏ خونى رنج می برد.

3. خاصیت ضد میکروبى آن، کودکان را از خطر ابتلاى به بیماری هاى انگلى و عفونى مصون می دارد.

4. باعث بهبودى کودکان بیمار شده و وزن آنها را افزایش می دهد.

5. به درآمدن دندان کودکان کمک کرده و از پوسیدگى آنها جلوگیرى می نماید.

6. نیاز کودک را به ویتامین 6B مرتفع ساخته و به سوخت و ساز کلسیم و منیزیم در بدن کمک می کند و به همین دلیل، اکثر پزشکان توصیه می کنند که مقدارى عسل به غذاى روزانه کودک در تمام مراحل رشد اضافه شود. زیرا این عمل به رشد آنها کمک کرده و از ابتلاى آنها به بیماری هاى خطرناک از قبیل اسهال و سوء تغذیه پیشگیرى می کند. «3»

چهارم: عسل و پیشگیرى از عوارض تابش انواع اشعه و سرطان:

 

گاهى پرتو درمانى مستمر، هم براى بیمار و هم براى کارکنان مراکز درمانى و پزشکانى که با این وسیله سر و کار دارند مضر است. عوارض زیان آور این امر به صورت کم‏ خونى، کاهش گلبولهاى سفید خون، سردرد، ضعف عمومى، استفراغ، تب و ... ظاهر می شود و ثابت گردیده که تنقیه این افراد با محلول عسل موجب برطرف شدن سریع این عوارض می گردد. اگر قبل از مرحله درمان با اشعه، مقدارى عسل به بیمار خورانده شود، از عوارض یادشده مصون خواهد ماند.

آمار نشان می دهد که به نسبت سایر حرف، زنبور داران به ندرت به سرطان مبتلا می شوند هر چند تا کنون دلیل علمى براى این امر اثبات نگردیده است. طبق این آمار، نسبت ابتلاى کارکنان شاغل در کارخانه هاى مشروب ‏سازى و زنبور داران به سرطان 13 به یک است.

یعنى ابتلاى به سرطان نزد کارکنان کارخانه هاى مشروب ‏سازى 13 برابر کارکنان مراکز زنبوردارى است. شاید به همین دلیل باشد که عسل یکى از ارکان اصلى رژیم‏هاى غذایى بیمارستان اورام سرطانى «ایسلر» در آلمان غربى را تشکیل می دهد. «1»

پنجم: کاربرد درمانى عسل:

 

تأثیر بهى بخشى عسل کاملا مدلول صریح آیه قرآنى است که می فرماید: «فِیهِ شِفاءٌ لِلنَّاسِ»‏. هنگامى که انسان بر قدرت این داروى الهى در بهبود بخشیدن بسیارى از بیماری ها از جمله بیماری هایى که دانش بشرى تا کنون نتوانسته درمان مؤثرى براى آنها بیابد، پى ببرد، واقعا شگفت ‏زده می شود. مهم‏ترین ویژگى که عسل را به عنوان یک دارو از سایر داروها متمایز می سازد، نداشتن عوارض زیان آور جنبى بر سایر اندام‏هاى بدن است. و بلکه بر عکس، حال عمومى سایر دستگاهها را نیز بهبود می بخشد که این خود در کوتاه کردن زمان بیمارى و سرعت درمان مؤثر است.

 

1. عسل و بیماری هاى پوستى (Dermatolojy):

 

درمان بیماری هاى پوستى به ویژه جوش‏هاى چرکى و زخمهاى کهنه و عفونى با عسل از قدیم الایام یعنى از زمان بقراط و متون تورات گرفته تا دوران ابن سینا که معتقد بود عسل در درمان دمل‏ها و زخمهاى عمیق عفونى بسیار سودمند است، رایج و متداول بوده است.

در عصر حاضر نیز پزشکان بسیارى کاربرد عسل را در درمان این قبیل بیماری ها آزمایش کرده اند. نتایج بدست آمده از این آزمایشات بدین شرح بوده است:

* عسل التیام زخم‏ها را سرعت بخشیده و آنها را از وجود میکروب پاک می کند. زیرا در عسل ماده اى به نام گلوناس وجود دارد که کار ترمیم ضایعات بافت‏ها را تسریع می بخشد.

* عسل داروى مؤثر و مناسبى براى معالجه زخم‏هاى پوستى مزمن می باشد. به ویژه اگر ترکیبى از عسل و وازلین باشد (وازلین 5/ 1+ 5/ 4 عسل)

* عسل در درمان زخم‏هاى چرکى از قبیل دمل‏ها و جوش‏هاى خوش خیم سودمند است زیرا رشد میکروب‏ها را متوقف ساخته، پوست و اعصاب را تغذیه می نماید.

* در زخمهاى عمیق ناشى از گلوله هر چند توأم با شکستگى استخوان نیز باشد، کاربرد عسل به صورت پماد بسیار نافع بوده و بهبودى را تسریع می نماید.

* در ضماد زخم‏هاى ناشى از برخى اعمال جراحى که احتمال عفونت در آنها وجود دارد (مانند عمل برداشتن فرج)، سودمند می باشد. دکتر بولمان که یک پزشک جراح بیماری هاى زنان است، این روش را به کار برده و در پایان گزارشى در همین زمینه می گوید:

«دلایل بسیار روشنى در دست دارم که مرا وادار می سازد تا درباره این ماده که در عین سادگى، پاسخ‏گوى تمام سؤالات من در رابطه با زخمها و جوش‏هاى عفونى است، بیشتر بیندیشیم. این ماده نه تند و سوزاننده است و نه مسموم‏ کننده. به طور ذاتى ضد عفونت است و ضد میکروب. دارویى است مغذى براى پوست. ارزان است و سهل الوصول و سهل الاستعمال. و بالاتر از همه اینها، ماده اى است فعال و زنده.»

بسیارى از دانشمندان ضرورت کاربرد وسیع عسل را چه به تنهایى و چه به همراه سایر ادویه در زمینه درمان بیماری هاى پوستى حاد و مزمن به صورت کرم و یا مرهم و ... پیشنهاد کرده اند. «1» و «2» تزریق موضعى عسل: عده اى از پزشکان تأکید دارند که از عسل می توان به صورت تزریق موضعى براى درمان خارش‏هاى حاد و مزمن پوستى استفاده کرد و نتیجه مطلوب گرفت.

2. عسل و بیماری هاى گوارشى:

عناصر گوناگون شیمیایى موجود در عسل به نوعى است که قادر است تأثیرات نیکوئى بر برخى از بیماری هاى دستگاه گوارش بگذارد. براى مثال:

* به دلیل داشتن آنزیم‏هاى گوارشى، به هضم غذا کمک می کند. این آنزیم‏ها عبارتند از: آمیلاز، ساکاراز، لیپاز و ...

* عسل از شدت ترش کردن معده می کاهد (افزایش ترشحات اسیدى معده را تعدیل می کند.) براى زخم معده و التهاب معده مفید است. کاهش ترشحات اسیدى معده را تعدیل می کند، و در حقیقت می توان گفت عسل نقش مؤثرى در تنظیم اسیدهاى معده دارد. در همین زمینه یک بررسى جالب توسط پروفسور «خوتکین» بر روى تعداد زیادى از بیماران مبتلا به زخم معده و زخم روده انجام گرفت. در این بررسى گروهى از این بیماران را به روال معمول مراکز درمانى تحت معالجه قرار گرفتند و گروهى دیگر فقط به وسیله عسل، نتیجه فوق‏العاده جالب بود. 61 % از گروه اول کاملا بهبود یافته و 18 % آنها کماکان از درد رنج می بردند. اما از گروه دوم 84 % کاملا بهبود یافته و 9/ 5 % آنها کماکان از درد شکایت داشتند.

دانشمندان بر این عقیده اند که عسل به طور مضاعف روى زخم معده تأثیر می گذارد: یک تأثیر موضعى که باعث التیام سریع زخم و تعدیل اسیدهاى معده می گردد و یک تأثیر کلى که بر أثر آن حال عمومى بیمار بهتر شده و دستگاه عصبى او آرامش می یابد.

* حسن تأثیر فعال عسل در درمان عفونت‏هاى روده اى به ویژه نزد اطفال، کاملا روشن و اثبات شده می باشد. از رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) نیز نقل گردیده که در موارد بسیارى خوردن عسل را براى درمان اسهال سفارش فرموده اند.

* عسل به دلیل داشتن اسید فورمیک مانع از تخمیر می گردد زیرا این ماده روى میکروب‏هاى امعاء مؤثر می باشد.

* عسل مانع به وجود آمدن یبوست است، به ویژه یبوستى که بعد از اعمال جراحى عارض می شود زیرا داراى اسانس‏هاى فرارى است که باعث افزایش فعالیت روده ها می گردد.

همین طور عسل داراى ماده گلوکوسید استراستیل است که در امعاء تبدیل به اوکسى متیل انتراکینون شده و مانع از ایجاد یبوست می گردد.

* در اکثر بیماری هاى کبدى و کیسه صفرا اگر عسل را جزء رژیم غذاى بیمار قرار دهند، مفید و مؤثر خواهد بود زیرا عسل براى بافت‏هاى کبد یک ماده مغذى است و ذخیره مواد قندى در کبد را افزایش می دهد.

اگر عسل را با گرده گل و شاه انگبین (غذاى ملکه زنبورهاى عسل) ممزوج کنند، به دلیل داشتن املاح معدنى، ویتامین ها، هورمونها، اسیدها و ... در اکثر بیماری هاى کبد مؤثر بوده و فعالیت تبادلات مواد قندى کبد را افزایش می دهد. دکتر کخ این قدرت تأثیر در عسل را مرهون ماده اى به نام (Glueatilic Factory) می داند که تأثیرى ویژه بر کبد و دستگاه جریان خون و قلب دارد. «1»

3. عسل و بیماری هاى تنفسى:

* در بیمارى سل: عسل تأثیر مفیدى بر بیمارى سل دارد و شاید این حسن تأثیر در نتیجه این باشد که عسل مقاومت بدن را در مقابل التهاب سلى افزایش می دهد. خوراندن 100- 150 گرم عسل به بیمار مبتلا به سل ریوى باعث می شود که وزن بیمار نسبت به سایر بیمارانى که عسل نخورده اند افزایش یافته، از میزان سرفه وى کاسته و شفافیت خون او زیاد شود.

* سیاه سرفه و التهاب حنجره و گلو: از بیماری هایى هستند که عسل در بهبودى آنها بسیار مؤثر است.

* التهاب ریه: مصرف عسل در التهاب ریه و برطرف کردن سرفه سودمند است. و به همین دلیل شرکت داروئی Natterman آلمان عسل را به ترکیبات داروئى ضد سرفه خود اضافه کرده است. از جمله شربت‏Melrosum که یکى از بهترین داروهاى ضد سرفه و التهاب قصب الریة به ویژه براى اطفال می باشد.

* در بیماری هاى آسم و ذات الریة، عسل به صورت شربت به همراه کلرور کلسیم و محلول دیمدرول مصرف می شود.

4. عسل و درمان بیماری هاى چشم:

عسل را از قدیم الایام در معالجه بیماری هاى چشم به کار می برده اند و به نتایج مطلوبى نیز دست می یافتند. امروزه تجارب و آزمایشات بی شمار تأثیر و فایده عسل را در درمان بیماری هاى زیر ثابت کرده است:

* التهاب پلک‏ها.

* انواع التهابات قرنیه از قبیل التهاب سلى چشم، سیفلیس و تراخم.

* آلودگى و زخم قرنیه.

* انواع سوزش‏هاى چشم، (با به کارگیرى ترکیبى از عسل با روغن ماهى.) به همین دلیل اکثر پزشکان توصیه می کنند که در ترکیبات داروئى ضد التهابات چشمى عسل را نیز به دلیل خاصیت ضد میکروبى، طراوت ‏بخشى، مغذى و ترمیم ‏کنندگى بافت‏ها (Regeneration) به ویژه در قرنیه، ملحوظ دارند.

جدیدترین مطلبى که درباره عسل و بیماری هاى چشم منتشر گردیده، کتابى است از دو محقق به نامهاى ماکسیمنکو و بالوتینا درباره معالجه نزدیک ‏بینى (Myopia) در این کتاب‏ موفقیت عسل در جلوگیرى از پیشرفت بیمارى و بهبودى دید چشم و افزایش قدرت بینایى طى تجارب فراوانى اثبات گردیده است.

 

5. عسل و درمان بیماری هاى زنان و زایمان:

 

* درمان استفراغهاى دوران باردارى. از نظر علمى ثابت گردیده که اگر محلول ملکائین عسلى (عسل+ نوکائین) را فقط 2- 3 بار به صورت تزریق وریدى بکار برند، اکثر حالات استفراغ دوره باردارى را از بین می برد.

* تزریق وریدى محلول تصفیه شده عسل (40 %) شرایط زایمان کم درد و راحتى را براى زائو فراهم می کند.

* در التهاب مهبل، عسل را به مدت 6 روز به جداره مهبل، گردن رحم و قسمت‏هاى خارجى دستگاه تناسلى می مالند. البته قبل از مالیدن عسل موضع را باید با آب اکسیژنه شستشو داد. نتایج مثبت پس از گذشت فقط یک روز با برطرف شدن خارش و سوزش آشکار می شود و پس از 2- 3 روز میکروبهاى مهبل از بین می روند.

به نظر می رسد ماده (Inhibin) موجود در عسل است که موجب از بین رفتن میکروب‏ها می گردد. از طرفى عسل باعث افزایش ترشح اسید مهبل می شود و این خود در نابودى میکروب‏ها بسیار کمک می کند.

* خارش فرج: در معالجه خارش‏هایى که ریشه نامشخصى دارند و معالجات معمولى درباره آن مؤثر نمی باشد، عسل داروئى است مؤثر که ارزش تجربه را دارد.

* دکتر کابلون معتقد است که تزریق محلول 33 % عسل و 5/ 0 % نوکائین در مثانه بهترین روش درمانى براى معالجه التهاب حاد مثانه می باشد.

* پس از انجام اعمال جراحى زنان به ویژه در قسمت فرج استفاده از عسل از هر نوع پماد دیگرى مؤثرتر و در التیام سریع زخم‏ها مفیدتر است.

 

6. عسل و درمان بیماری هاى گوش، حلق و بینى:

 

* عسل و انواع سرماخوردگى: از قدیم گفته شده که سرماخوردگی ها (زکام، انفلونزا و گریپ) بدون معالجه در مدت هفت روز و با معالجه در یک هفته!! بهبود می یابند (کنایه از اینکه دارو تأثیر چندانى در بهبودى سریع این بیماری ها ندارد.) ولى گویا عسل این قاعده را تغییر داده است؛ زیرا تجربه ثابت کرده در صورت مصرف عسل همراه با شیر داغ و یا با عصاره لیمو و یا با چاى، مدت بیمارى به سه روز تقلیل می یابد.

* التهاب پنهان مجارى تنفسى: مانند التهاب پنهان بینى و حلق که با معالجات معمولى بهبود نیافته باشند. در این گونه موارد عسل را به صورت محلول رقیق شده در آب در آورده و استنشاق می نمایند. این عمل نتایج بسیار خوبى در پى خواهد داشت.

* التهاب مزمن سینوسها و التهاب چرکى مزمن گوش میانى اگر با محلول عسل شستشو داده شوند، بهبود می یابند، زیرا استفاده از محلولى که 30 خ آن را عسل تشکیل دهد، براى متوقف ساختن رشد انواع میکروب‏ها کفایت می کند.

* زکام حاد (Rhinitis) و التهاب حلق و نایژه ها را برطرف می سازد.

* در التهاب خشک بینى و حلق، معالجه با عسل نتایج سودمند و امیدوار کننده اى در برخواهد داشت.

* التهاب دهان (Aphthose) در برابر معالجه موضعى با عسل به مدت پنج روز، واکنش مساعد نشان می دهد.

 

7. عسل و درمان بیماری هاى قلبى:

 

عسل باعث می شود خون بیشترى به عضله قلب برسد و از طریق مواد قندى موجود در آن انرژى بیشترى به قلب می دهد. همچنین باعث انبساط شریان هاى اکلیلى قلب شده و در تنظیم ضربان نامنظم قلب نیز مؤثر می باشد. مهم‏ترین بیماری هاى قلبى که عسل در درمان آنها مؤثر است عبارتند از:

* التهاب دیفتریایى قلب که گاهى نیز توأم با نامنظم بودن ضربان می باشد.

* پس از اعمال جراحى به عنوان تقویت‏ کننده.

* خناق سینه یا سوزش قلب.

* ناتوانى توأم با پایین آمدن ضربان قلب چه همراه با سوزش سینه باشد و چه نباشد.

 

8. عسل و بیماری هاى کلیه:

 

در مواردى که فعالیت کلیه دچار نارسائى گردد، از عسل به دلیل دارا بودن مقدار اندکى پروتئین و املاح معدنى می توان به عنوان رژیم غذایى استفاده کرد و به عنوان داروى مؤثر نیز نتیجه بخش خواهد بود. عده اى از پزشکان با استفاده از عسل در ترکیبات گیاهى مثل عصاره تره و یا روغن زیتون و یا عصاره لیمو، نتایج مثبتى در دفع سنگ مثانه به دست آورده اند.

 

9. عسل و دستگاه عصبى:

 

عسل در حالات زیر مفید خواهد بود:

* گرفتگى مویرگ‏هاى مغزى.

* در درمان داء الرقص (chorea) به عنوان آرام‏بخش دستگاه عصبى.

* التهاب عصب سیاتیک با استفاده از ملکاتین (Malcatin) و در پایان، عسل در درمان کم ‏خونى مفید بوده، گلبول‏هاى قرمز و هموگلوبین را افزایش می دهد و خاصیت ضد خونریزى دارد و از این بابت می تواند نقص ویتامین K بدن را جبران کند.

در خاتمه بحث درباره این داروى جادوئى، لازم به تذکر می دانیم که معالجه با عسل باید زیر نظر پزشک معالج انجام شود نه سر خود، زیرا ممکن است که نتیجه مطلوب به دست نیاید.

 

با توجه به آنچه به صورت خلاصه گذشت، به حیطه تأثیر وسیع این ترکیب عجیب که خداوند حشره کوچکى را مأمور تهیه آن فرموده، پى می بریم. حشره اى که شاید از نظر حجم کوچک باشد ولى از نظر نظم و تلاش و کوشش و انجام وظایف بسیار آگاه و با مهارت و بزرگ است.

بحث درباره عسل در این مختصر نمی گنجد و شاید اسرار بسیارى وجود داشته باشد که هنوز کشف نشده زیرا: «وَ ما أُوتِیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِیلًا «1».

 

 

بررسى:

 

1. در اینکه عسل خواص غذایى و درمانى فراوان دارد، جاى تردید نیست همان گونه که اشاره صریح قرآن به «شفا» بودن عسل‏ (فِیهِ شِفاءٌ لِلنَّاسِ‏) یک مطلب علمى است.

2. با توجه به اینکه قبلا در فرهنگ پزشکى بشر تا حدودى پى به این مطلب برده بودند و امثال «بقراط» از روش شفابخشى عسل استفاده می کردند و حتى در تورات نیز از عسل به عنوان نیکى یاد شده است، پس نمی توان گفت که این مطلب اعجاز علمى قرآن کریم است. فقط می توانیم بگوییم که این آیه قرآن (فِیهِ شِفاءٌ لِلنَّاسِ)‏ ارشادى است یعنى تأیید مطلبى است که پزشکان و کتب مقدس قبل از اسلام متذکر آن شده بودند.

پس این مطلب علی رغم اصرار بسیارى از صاحب‏نظران و پزشکان محترم، یک اعجاز علمى قرآن نیست. بلکه یک مطلب علمى است که قرآن کریم بر آن مهر تأیید زده است.

3. با توجه به انواع مختلف زنبورهاى عسل و مناطق متفاوت که داراى گیاهان مختلفى است، در نتیجه عسل‏هایى با رنگ‏ها و خواص مشترک یا متفاوتى به دست می آید. ازاین رو ممکن است برخى از این آثار در مورد همه عسل‏ها صادق نباشد. بلکه این مطالب در مورد عسل، فى ‏الجمله صحیح است.

 

 

 

نویسنده: محمد علی رضایی اصفهانی

 

________________________________

 

پی نوشت:

 

(1) نحل/ 68- 69.

(2) ر. ک: تفسیر نمونه، ج 11، ص 259.

(3) محمد (ص)/ 15.

(4) طب در قرآن، ص 203.

(5) سفر خروج، باب 3، آیه 17.

(6) ر. ک: قاموس کتاب مقدس، مستر هاکس، ص 612.

(7) ر. ک: طب در قرآن، ص 196- 197 و نیز نعمت صدقى، معجزة القرآن، ص 83- 87 که خواص عسل را با ذکر آیات آن بررسى می کند. همچنین دکتر صادق عبد الرضا على، القرآن و الطب الحدیث، ص 100 به بعد ایشان پس از ذکر آیه 68 سوره نحل مواد تشکیل‏دهنده و انواع عسل (السنط- الزعرور- البرتقال- الحنطة السوداء- الزیزفون) را مورد بررسى قرار می دهد. همچنین استاد آیة اللّه معرفت، التمهید فى علوم القرآن، ج 6، ص 175- 178 که خواص عسل و مواد آن را ذکر می کنند و نکاتى علمى در این مورد بیان می دارند و آن را حاوى بیش از 70 ماده می دانند و از دکتر نزار الدقر، در کتاب مع الطب فى القرآن الکریم، ص 182- 191 مطالبى را می آورند.

(8) ر. ک: طب در قرآن، ص 197 و نیز دکتر السید الجمیلى، در (الاعجاز الطبى فى القرآن، ص 197 به بعد) و نیز دکتر عبد الحمید محمد عبد العزیز در (الاعجاز الطبى فى القرآن الکریم، ص 70 به بعد) مطالب مشابهى دارند.

(9) دکتر السید الجمیلى، همان، در این مورد مطالب مشابهى دارند اما آن را مخصوص عسل سفید می کنند.

(10) ر. ک: طب در قرآن، ص 200.

(11) ر. ک: طب در قرآن، ص 201، دکتر السید الجمیلى نیز در کتاب الاعجاز الطبى فى القرآن، ص 146 به عسل و تأثیرات ضد سرطانى آن اشاره می کند. ولى آن را مخصوص عسل سفید می داند.

(12) طب در قرآن، ص 203- 204.

(13) در مورد کاربردهاى وسیع درمانى عسل نیز مراجعه کنید به: دکتر عدنان الشریف، من علم الطب القرآنى، ص 219 به بعد.

(14) ر. ک: طب در قرآن، ص 205- 206 و العمید الصیدلى عمر محمود عبد الله، الطب الوقائى فى الاسلام، ص 172- 176.

(15) «آنچه از علم به شما دادند بسیار اندک است» (اسراء/ 85) تذکر: در مورد عسل روایات متعددى از طریق اهل بیت: وارد شده است (ر. ک: بحار الانوار، ج 66، ص 292 به بعد و ج 62، ص 324 به بعد) و برخى از پزشکان و صاحب‏نظران دیگر نیز مطالب جالبى آورده اند. (ر. ک: اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، ج 5، ص 129 به بعد- اسرار خوراکی ها، ص 272 به بعد و اسلام پزشک بی دارو، ص 114 به بعد.) و مکرر از آن به عنوان اعجاز علمى قرآن یاد کرده اند.

طب در قرآن، ص 195- 210.

و نیز ر. ک: دکتر عبد العزیز اسماعیل پاشا، اسلام و طب جدید، ص 166- 168 ترجمه سید غلامرضا سعیدى.

 

 

منابع:

 

کتاب «پژوهشى در اعجاز علمى قرآن»، ص 406-417