آیا پیامبر به حکم عقل و شرع، مجاز به تعیین جانشین بوده است؟
پیامبر
گرامى(صلى الله علیه وآله) در تمام کارهاى خود، پیرو وحى بود، آنچه که مربوط به
شریعت بود، از آنجا الهام مى گرفت و مى فرمود...
پاسخ
پیامبر گرامى(صلى الله علیه وآله) در تمام کارهاى خود، پیرو وحى بود، آنچه که مربوط به شریعت بود، از آنجا الهام مى گرفت و مى فرمود:
( قال الذین لا یرجون لقاءنا ائت بقرآن غیر هذا أو بدّله قل ما یکون لى أن أبدّله من تلقاء نفسى إن اتّبع إلاّ ما یوحى إلىّ ). [198]
«بگو من حق ندارم آن را از پیش خودم تغییر دهم. من جز از آنچه بر من وحى مى شود از چیزى پیروى نمى کنم».
بنابراین اگر فردى را براى جانشینى خود نصب کرده، قطعاً به امر الهى بوده است و مفسران در شأن نزول آیه ( بلّغ ما أُنزل إلیک من ربّک وإن لم تفعل فما بلّغت رسالته والله یعصمک من الناس ) مى گویند: شأن نزول آیه، نصب على به خلافت در روز غدیر است. [199]
و امّا از نظر خرد، مسلّماً گفتار شیخ الرئیس فصل الخطاب است. او در کتاب شفا در مبحث «امامت و خلافت» مى گوید: «والتنصیص أقطع للشغب...» حاصل این که اگر پیامبرى فردى را معین کند، از اختلاف جلوگیرى مى کند.
اتفاقاً حیات پیامبران پیشین، این مسأله را به روشنى ثابت مى کند و همگى براى خود جانشین انتخاب کرده اند و پیامبر نیز از این مجموعه مستثنى نیست، چنان که قرآن مى فرماید:
( قل ما کنت بدعاً من الرسل ). [200]
«من در میان پیامبران، چیز تازه و بى سابقه اى نیستم».
[195] . شورى/ 11.
[196] . اسراء/ 72.
[197] . انفال/ 51.
[198] . یونس/ 15.
[199] . در نزول این آیه در گذشته سخن گفتیم و برخى از مدارک آن را متذکر شدیم.
[200] . احقاف/ 9.
