وبسایت اصلاح

فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُوْلَئِکَ الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَ أُوْلَئِکَ هُمْ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ بشارت ده بندگانى را که سخنان گوناگون را می‌شنوند؛ سپس بهترین آن را انتخاب کرده و پیروى می‌کنند. آنان کسانى هستند که خداوند هدایتشان کرده و آنان خردمندان و صاحبان عقلند. (سوره زمر، آیه18)

وبسایت اصلاح

فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُوْلَئِکَ الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَ أُوْلَئِکَ هُمْ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ بشارت ده بندگانى را که سخنان گوناگون را می‌شنوند؛ سپس بهترین آن را انتخاب کرده و پیروى می‌کنند. آنان کسانى هستند که خداوند هدایتشان کرده و آنان خردمندان و صاحبان عقلند. (سوره زمر، آیه18)

کاربر گرامی،وبسایت اصلاح از هرگونه طرح, پیشنهاد و انتقاد سازنده استقبال میکند و این افتخار را دارد تا پذیرای حکایت های تبلیغی، مقالات علمی و پژوهشی شما در حوزه تبلیغ، تربیت و خانواده باشد.صندوق الکترونیکی: nforoughi115@gmail.com

اسلاید شو

جهت مشاهده فیلم و ویدیوهای مذهبی روی تصویر فوق کلیک نمایید

در این مقاله به عنوان نمونه چند پروفسور بزرگ جنین شناس اروپایی‌ و امریکایی را می‌بینم که چگونه وقتی آیات جنین شناسی قرآن به آنان عرضه می شود...



خداوند حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) را پیامبری برای جهانیان قرارداد و فرمود: «وَ مَا أرْسَلْناکَ اِلّا رَحمَة لِلعَالَمین».[1] و ما نفرستادیم تو را مگر رحمتی برای جهانیان. او نه تنها پیامبری به‌سوی صحرانشینان حجاز، بلکه پیامبری برای جهانیان از گذشته‌ها تا به امروز و فردا با همه پیشرفت‌ها و آگاهی‌هاست.

 

پیامبران قبل از حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) پیامبری مخصوص قوم خویش بودند: وَلِکُلِّ قَوْمٍ هَادٍ[2] اما رسالت حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) برای همه مردمان است و لذا خداوند معجزه او را متفاوت از معجزات طبیعی و زودگذر سایر پیامبران قرار داده است.

 

معجزات پیامبران گذشته را مردم معاصر وی می دیدند و پس از مدتی خداوند، پیامبری دیگر با دین جدید و معجزه‌ای جدید می‌فرستاد. اما حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) پیامبری است خاتم تا به روز قیامت، از این‌رو معجزه وی را معجزه‌ای باقی قرار داد.

 

اگر از یکنفر یهودی یا مسیحی بخواهیم که معجزه حضرت موسی (علیه السلام) یا حضرت عیسی(علیه السلام) را به ما نشان دهد، خواهد گفت: من چیزی ندارم که به شما نشان دهم و نمی‌توانم عصای موسی(علیه السلام) را برای شما حاضر کنم و نمی‌توانم حضرت عیسی(ع) را دعوت کنم تا جلوی چشمان شما مردگان را زنده و بیماران را شفا دهد، تنها می‌توانم گزارشی تاریخی از معجزات آنان را ارایه دهم ولی اگر از یک مسلمان راجع به بزرگترین معجزه حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) بپرسند، خواهد گفت: مهمترین معجزه او قرآن کریم است که در میان ما همچنان باقی است و مردم می‌توانند در آیات و معجزاتش تحقیق و جستجو کنند: «قُل ایّ شَیء أکبرُ شَهادَة؟ قُل الله شَهِیدٌ بَینِی وَ بَینَکُم وَ اوحِیَ الیَّ هَذا القُرآن لانذِرکُم بِه وَ مَنْ بَلَغ» [3] بگو کدام چیز گواهیش بزرگتر است؟ بگو: خدا میان من و شما گواه است و این قرآن به من وحی شده است تا با آن، شما و هر که را [که پیام آن] به او برسد، هشدار دهم.

 

یکی از ابعاد اعجاز در این کتاب علم و دانشی است که در آن است، چنان‌که خداوند می‌فرماید: «لکنّ اللهَ یَشْهَد بِمَا أنزَلَه بِعلمِهِ». [4] لیکن خدا به آنچه سوی تو فرو فرستاد گواهی می‌دهد [که] آن‌را به دانش خویش فرو فرستاده است.

پژوهشگران و اساتید دانشگاه‌ها و رهبران اندیشه انسانی می‌توانند درباره علومی که در این کتاب خدای سبحان است به تحقیق و جستجو بپردازند.

در این مقاله به عنوان نمونه چند پروفسور بزرگ جنین شناس اروپایی‌ و امریکایی را می‌بینم که چگونه وقتی آیات جنین شناسی قرآن به آنان عرضه می شود، ابتدا با تعجب بسیار اظهار می‌دارند که چگونه ممکن حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) 1400 سال قبل جنین و مراحل آن‌را دقیقا توصیف کند، چیزی که دانشمندان بزرگ جهان تا سی سال پیش نتوانستند دریابند؟ ولی وقتی به مطالعه آیات پرداختند، از انطباق آنها با واقعیت‌های علمی، آنچنان شگفت زده شدند که در حضور همه مسلمان شده و به رسالت پیامبر اکرم شهادت دادند.

 

دین و دانش در اسلام و اروپا

 

اندیشه اروپایی همواره در میان معرکه شدید بین دین و علم است. سرچشمه این اختلاف به تورات، کتاب مقدس یهودیان و مسیحیان بر می‌گردد که می‌گوید: شجره‌ای که آدم از خوردن آن ممنوع شد، درخت معرفت بود و بعد از اینکه از آن درخت خورد بصیرتش افزون گشت:

« مار به زن گفت: در روزی که از آن [درخت معرفت] بخورید چشمان شما باز می‌شود و مانند خدا عارف نیک و بد خواهید بود و چون از آن درخت دلپذیر دانش خوردند، چشمان هر دوی ایشان باز شد.» [5]

از این‌رو در اروپا به‌مدت دو قرن بر سر این موضوع گفت‌وگو بود که آیا این علوم طبیعی و کیهانی را که از سرزمین‌های اسلامی آمده، بپذیرند یا آنها را به مسلمانان برگردانند؛ زیرا کشیشان، این علوم و معارف را درخت معرفت می‌دانستند که در کتابشان به عنوان گناه نخستین از آن یاد شده بود و استدلال می‌کردند که تورات می‌گوید که هر گاه از این درخت بخورند، بصیرتشان زیاد می شود، و مورد غضب الهی و طرد از رحمت حق واقع خواهند شد.

 

از این‌رو به‌طور کلی همه این علوم را به‌طور اجمال و تفصیل طرد و آن‌را از اساس مصادره کردند. اما پس از اینکه سردمداران علم و دانش بر رجال کلیسا پیروز شدند با حرکت معکوسی از آنان انتقام گرفتند و این‌بار دانشمندان درصدد برآمدند تا دین را از اساس و بن برکنند و بالاخره چنین کردند و به روی هر چیزی دست گذاشتند تا در این مبارزه دین و دانش پیروز شوند و سرانجام توانستند کلیسا در محاصره خود درآورند. از این‌رو وقتی با یک دانشمند اروپایی راجع به دین و علم سخن می‌گویی تعجب می‌کند و می‌گوید: چه می‌گویی؟ زیرا که آنان اسلام را نمی‌شناسند و نمی‌دانند که اسلام چگونه علم و علما را گرامی داشته و آنان را بعد از فرشتگان، شهادت دهندگان بر وحدانیت خدا قرار داده و فرمود: شِهدَا الله انّه لا الهَ الا هُو وَ المَلائِکة وَ اولوا العِلم. [6] خدا گواهی می‌دهد که هیچ معبودی جز او نیست و همچنین فرشتگان و دانشمندان آنان نمی‌دانند صفتی که خداوند با آن، آدم را بر فرشتگان ترجیح داد، صفت علم و دانش بود و قصه آدم نزد ما در قرآن کریم، درست بر عکس تصویر تورات تحریف شده است و علم سبب تکریم آدم است نه سبب طرد وی، این چیزی است که صریحاً در قرآن کریم آمده است.

 

از این‌رو هر گاه با اروپائیان از اسلام و علم بحث می شود، گمان می‌کنند که از چیزی شبیه به دین خودشان بحث می‌شود و دیدگاه اسلام نسبت به علم همانند دیدگاه دین خودشان نسبت به علم است. ولی وقتی حقایق اسلام و قرآن را به‌طور واضح و آشکار می یابند، ناگهان منقلب می‌شوند و بسیاری از آنها که تشنه حقیقت بوده و آزاد اندیشند، به اعجاز قرآن اعتراف و به رسالت حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) شهادت می‌دهند.

 

به عنوان نمونه در این مقاله با چند پروفسور جنین شناس که پی به اعجاز علمی جنین شناسی قرآن برده و مسلمان شده‌اند، آشنا می‌شویم. جالب اینکه این دانشمندان با متد و روش خاصی که دارند چیزهای بسیار جالبی از آیات قرآن کشف کرده‌اند که ما به آن توجه نکرده بودیم.

 

 

1. پروفسور کید. ل. مور

چند سال پیش عده‌ای از اساتید دانشگاه جده آیات قرآنی مربوط به جنین شناسی را جمع‌آوری کردند اما با خود گفتند که آیا گفته‌های قرآن در این باره منطبق با واقع است؟ یکی از آنان اظهار داشت بر اساس فرموده قرآن: «لَو کَانَ مِنْ عِندِ غَیرِ اللهِ لَوَجدوا فِیه اِخْتلافَاً کَثیراً»[7] (اگر این قرآن از جانب غیر خدا بود در آن اختلاف بسیار [با واقع]‌ می‌یافتند. اما جهان جنین همانطور که از نامش پیداست، جهانی است پوشیده و ناپیدا است، چگونه می‌توان آیات جنین شناسی را با واقعیات مورد بررسی قرار داد؟

بنا به توصیه قرآن: «فاسئلوا أهل الذکر ان کنتم لا تعلمون». [8] (از آنان که می‌دانند [و تخصص دارند] بپرسید)، آنها از یکی از متخصصین جهانی در جنین شناسی بنام «کید مور»، استاد دانشگاه تورنتو کانادا و صاحب تألیفات متعدد در این باره دعوت کردند و به او گفتند: این تمامی آیاتی است که قرآن، کتاب آسمانی ما، در مورد رشته شما بیان داشته است. از شما می‌خواهیم که آنها را با واقعیات جنین‌شناسی (که از راه میکروسکوپ) به‌دست آمده و سایر تجربیات و آزمایش‌ها را مورد بررسی قرار دهید و به ما بگویید که این آیات تا چه اندازه با واقعیت‌های جنین‌شناسی منطبق است.

با بهت و حیرت گفت: چگونه ممکن است محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) 1400 سال قبل، جنین و مراحل آن را توصیف کند؛ کاری که دانشمندان تا سی سال قبل نتوانسته‌اند؟ اما پس از بررسی آیات، حیرتش تبدیل به شگفتی و تحسین گشت و آن‌قدر تحت تأثیر آیات جنین شناسی قرآن قرار گرفت که تصمیم گرفت کتاب جنین شناسی خود را با آیات قرآن و احادیث نبوی تکمیل کند.

وی در چاپ بعدی کتابش به‌نام «قبل از آنکه ما زاده شویم» در بخش مربوط به تاریخچة جنین‌شناسی، موادی را افزود که در چاپ اول نبود؛ زیرا آنچه او در قرآن یافت، جلوتر از زمان آن بود. [9]

دکتر کید. ل. مور یافته‌های خود را از قرآن که همگی مطابق با واقع و آزمایش‌های علمی بود و یا برایش تازگی داشت به کتابش « انسان رشد کننده» افزود و چاپ دوم آن‌را به‌نام " The Deveioping Human، Keithe Moore"و چاپ سوم آن‌را با مقدمه‌ای از یکی از علمای اسلام به‌نام شیخ عبدالمجید الزندانی، منتشر کرد.

و آن‌گاه تحت عنوان: «الانسان النامی مع زیادات اسلامیة» به زبان عربی ترجمه و چاپ شد. انتشار این کتاب جهان، پزشکی را شگفت زده کرد به‌طوری‌که برای توضیحات بیشتر، او را سه بار به مصاحبه تلویزیونی فرا خواندند.

 

دکتر گری میلر جریان دیدار و گفت‌وگوی تلویزیونیش با دکتر کیدمور را چنین گزارش می‌دهد: «من از دیدار و گفت‌وگو با دکتر کیدمور در یک برنامة تلویزیونی بسیار لذت بردم،‌ او که یافته‌هایش را با اسلاید نمایش می‌داد، یادآور شد که برخی از چیزهایی که قرآن راجع به رشد جنین انسان بیان کرده. تا سی سال پیش ناشناخته بود بویژه توصیف قرآن از جنین به علقه (زالو و شبه لختة خون)، [10] برای او جدید بود اما وقتی او آن‌را بررسی کرد، دریافت که این مطلب درست است و آن‌را به کتابش افزود. او می‌گفت: «من قبل از این هرگز به این نکته فکر نکرده بودم».

او به بخش جانور شناسی رفت و به مطالعه وبررسی زالو پرداخت.

وقتی فهمید که زالو دقیقاً شبیه جنین است، تصمیم گرفت دو تصویر از آن‌ها را در کتابش درج کند.

دکتر گری میلر می‌افزاید: اگرچه مثال فوق از اطلاعات تحقیقاتی انسان که در قرآن آمده مربوط به یک غیر مسلمان است، اما به همان اندازه معتبر است چرا که این شخص (دکتر کیدمور) از کسانی است که در جنین شناسی خبره و صاحب نظرند. [11]

 

در سال 1982 کتاب کیدمور که با معارف جدید از قرآن تجدید چاپ شده بود، جایزه بهترین کتاب پزشکی را دریافت کرد. این کتاب به هشت زبان ترجمه و به عنوان کتاب درسی جنین شناسی مورد استفاده قرار گرفت. دکتر مور در هشتمین کنفرانس پزشکی (1981) عربستان اظهار داشت:

« جای بسی خوشحالی است که بتوانم سهمی در روشن ساختن آیات قرآن در مورد تکامل انسان داشته باشم. برای من کاملاً روشن است که این گفته‌ها از جانب خداوند برای حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) فرستاده شده است. زیرا تقریباً تمامی این علوم تا قرن‌ها بعد کشف نشده بود و برای من قطعی است که حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) حتماً پیامبر خداست».[12]

 

پروفسور کیدمور مطالبی را که از قرآن و حدیث نبوی فرا گرفته بود به کتاب خود افزود و با آنها کتاب خود را تکمیل کرد و آن‌گاه از یکی از علمای حوزه و دانشگاه یمن بنام عبدالمجید الزندانی خواست که مقدمه‌ای بر کتابش بنویسد و چاپ سوم کتابش را با این اضافات اسلامی به انگلیسی و عربی چاپ کرد، و مایه شگفتی دانشمندان اروپا گردید و در سال 1982 جایزه بهترین کتاب پزشکی را به‌خود اختصاص داد.

 

رئیس پیشین انجمن کالبدشناسی کانادا و نیز رئیس آناتومی بالینی امریکا که از طرف انجمن آناتومی کانادا مفتخر به دریافت جایزه معتبر j.C.B گردید و نیز در سال 1994 از طرف انجمن آناتومی بالینی به عضویت افتخاری درآمد. وی می‌گوید: «من بسیار شگفت زده شدم هنگامی که به صحت اظهارات پزشکی قرآن پی بردم که در قرآن (هفتم میلادی) مطرح کرده یعنی زمانی که هنوز علم جنین شناسی به وجود نیامده بود.

 

وی در ادامه گفت: من از گذشتة با عظمت علمی مسلمانان در قرن دهم میلادی مطلع بودم و می‌دانستم که خدمات ارزنده‌ای به علم پزشکی نموده‌اند ولی مطلب زیادی در مورد حقایق دینی و نیز ایده‌های علمی – پزشکی موجود در قرآن و احادیث نبوی نمی‌دانستم.

دکتر مور در کنفرانس قاهره در مقالة تحقیقی که ارایه داد اظهار داشت: «مشخص نمودن صحت آیات قر‌آن کریم در ارتباط با رشد انسان بسیار برای من مسرت بخش بوده است. وی گفت: که به وضوح برای من مشخص شده است که چنین اظهار نظرهایی باید از طرف خدای متعال باشد؛ زیرا قسمت اعظم این سخنان تا قرن‌ها بعد مکشوف نشده و باقی ماند و این نظر ثابت می‌نماید که [حضرت] محمد (ص) فرستاده خداوند است.

 

مراحل رشد جنین انسان پیچیده می‌باشد و رشد آن دربرگیرنده نوعی فرآیند دایمی تغییر که می‌توان از مفاهیم و اصطلاحات ساده موجود در قرآن کریم و احادیث، در یک سیستم طبقه‌بندی شدة منظم استفاده کرد. این سیستم پیشنهادی بسیار ساده و جامع است و با علم جدید جنین شناسی بسیار هماهنگ و هم خوان می‌باشد.

 

«بررسی‌ها و مطالعات متراکم درچهار ساله گذشته در مورد قرآن و احادیث اسلامی یک سیستم طبقه‌بندی شده منظمی را نشان داده است که نمی‌تواند برگرفته شده از علم و دانش تجربی باشند».

 

کشفیات کید. ال. مور از قرآن و حدیث و تکمیل کردن کتابش با آن و تشرفش به اسلام، موجب گردید که چندین پروفسور جنین شناس و غیره به قرآن روی آورند و مسلمان شوند و در سمینارهای بعدی قرآن و علم شرکت کنند.

 

اینک چند نمونه‌ای از دیگر پروفسورهای راه یافته به اسلام را در رشته جنین شناسی از نظر می‌گذرانیم:

 

 

2. تی. وی. ان پرساود T.V.N Persaud

 

او پرفسور آناتومی و تولد نوزاد و سلامت کودک دانشگاه مانی توبای کانادا است.وی نویسنده بیش از 20 کتاب و 181 مقاله علمی است و کتاب مشترکی با پرفسور مور درباره جنین شناسی نوشته که کتاب درسی در همه دانشگاه‌های دنیاست و در سال 1991 م مفتخر به دریافت جایزه معتبر J.C.B گردید.

 

او نیز مانند «مور» تحت تأثیر آیات جنین شناسی قرآن، مسلمان شد و برای اولین بار در بخش تاریخچة جنین شناسی کتاب بین المللی و درسیش، جنین شناسی قرآن را مطرح کرد و در مصاحبة خود اظهار داشت:

«به نظر من حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) یک شخص امی بود که نه می‌توانست بخواند و نه بنویسد، وی در هزار و چهارصد سال پیش نظریات علمی عمق‌دارای را مطرح می‌کند که بعداً به‌طور شگفت‌انگیزی همه آنها مورد تأیید علم تجربی قرار می‌گیرد».

 

پروفسور تی. وی. ان پرساود به اتفاق پروفسور کید مور برای اولین بار در کتاب جنین شناسی خود، جنین شناسی قرآن در قرن هفتم میلادی را در تاریخچة این علم مطرح کرد. [13]

 

من شخصاً نمی‌توانم بگویم که این تصادفی و شانس محض بوده است. زیرا تعداد مفاهیم و موضوعات علمی مطرح شده در قرآن زیاد است و همان‌طور که پرفسور کید ال مور اشاره می‌کند، من اعتراف می‌کنم که این مفاهیم ریشه در یک وحی الهی دارد و نمی‌تواند از منبعی غیر از سرچشمه وحی گرفته شده باشد.

 

یکی از احادیثی که نظر پرساود را به‌خود جلب کرده، این حدیث نبوی است که می‌فرمایند: اِذا مَرَّ بِالنُّطفةَ ثَنَتان وَ اَربَعُونَ لَیلَة بَعَث اللهُ مَلَیکَاً فَصَّورها، وَ خَلَق سَمْعَها وَ بَصَرَها وَ جِلدِهَا وَ لَحْمِهَا وَ عَظْمِها، ثُمّ قَالَ أذکرٌ أم أنْثَی؟ فَیَقضِی رَبّکَ مَا شَاءَ. [14]: چون 42 شب بر نطفه بگذرد، خداوند فرشته‌ای را می‌فرستد تا آن‌را به صورت آدمی درآورد و گوش و چشم و پوست و گوشت و استخوانش را بیافریند. سپس می‌گوید: آیا پسر باشد یا دختر؟ و پروردگارت آنچه بخواهد مقرر می‌دارد.

اگر به تصویر جنین 35 روزه بنگریم، صورت انسانی در آن تشخیص نمی‌دهیم. تا اینکه جنین 42 روزه می‌شود باز شکل انسانی ندارد. اما در خلال هفته هفتم و بعد از 42 روز به‌کلی جنین تغییر شکل می‌دهد و به صورت آدمی در می‌آید.

3. پروفسور موریس بوکای

پروفسور موریس بوکای متولد سال 1920م و رئیس کلینیک جراحی دانشگاه پاریس، با دیدن آیات اعجاز آمیز قرآن مسلمان شد و چند سال به تحقیق درباره ارتباط میان مفاهیم متون مقدس و دستاوردهای تکنولوژی جدید پرداخت و کتابی به‌نام «تورات، انجیل، قرآن و علم» تألیف کرد که پر فروش‌ترین کتاب سال 1976 م گردید.

علاقه او به یادگیری زبان‌های کلاسیک از جمله عربی و نیز مطالعات وی در کتاب آسمانی و مقایسة آنها با دستاوردهای علوم پزشکی باعث شد که استدلال‌هایش بسیار متقن و جامع و با ثبات باشند. وی به‌خاطر تألیف کتاب تحقیقات پزشکی به دریافت جایزه تاریخی از آکادمی فرانسه و جایزه دیگری در همین ارتباط از آکادمی پزشکی ملی فرانسه، نایل گردید.

آثار دیگر وی: « منشأ بشر چیست» (1988 Seghers )؛ موسی و فرعون – یهودیان در مصر ( 1994 – NTT )؛ تأملی بر قرآن ( 1989 – سقرزه، موریس بگالی – محمد طالبی).

موریس بوکای پس از ده سال مطالعه در قرآن در سال 1976 خطاب به مجمع پزشکی فرانسه، اظهار داشت: «در قرآن موضوعات علمی در ارتباط با تولید مثل و فیزیولوژی وجود دارد که کاملاً با دستاوردهای کنونی علم مطابقت دارند. علم، از اصول قرآنی است و تا این اندازه است که باید اعتراف کنیم که این مسایل پیچیده علمی که پس از 1400 سال علم به تازگی به حقیقت آنها پی برده است، نمی‌تواند توسط یک شخص امّی (و درس ناخوانده) مطرح شده باشد و تنها باید اعتراف کرد که آن حضرت به منبع ما فوق بشری در آن روزگار متصل بوده است. این غیر ممکن است که یک شخص درس نخوانده، کتابی را خلق کند که از لحاظ ادبی سرآمد کتب دیگر ادبای عرب باشد و از لحاظ علمی هنوز پس از چهارده قرن منبع زایش علوم جدید باشد».

أمشاج از دیدگاه بوکای

 

«هَلْ اَتى عَلَى الْانسان حِینٌ مِنَ الدَّهرِ لَمْ یَکُن شَیئاً مَذْکُوراً اِنّا خَلَقنا الانسانِ مِنْ نُطفَةٍِ امشَاج...»

( دهر: 1 – 2): آیا [جز اینست که] مدت زمانی بر انسان [ در شکم مادر] گذشت و او چیز قابل ذکری نبود؟ ما انسان را از نطفة امشاج [تشکیل شده از آمیخته ها ] آفریدیم.

 

پروفسور موریس بوکای وقتی به این آیه رسید، به تفاسیر مختلف مراجعه و به دقت آن‌را بررسی کرد:

 

«امشاج جمع مشج یا مشیج به‌معنای آمیخته‌ها است و مراد ترکیبی از مواد و عناصر مختلف یا آمیزه‌ای از اسپرماتوزوئید و اوول است و صفت نطفه است؛ چرا که مراد از نطفه، مجموع آمیخته‌ها با اجزای مختلف است. [15]

 

اغلب مفسرین قدیم این مخلوط‌ ها و آمیخته‌ها را عنصر مذکر و مؤنث می‌دیدند.

 

اما از آنجا که أمشاج جمع است نه مفرد و نه تثنیه، مفسرین جدید مانند تفسیر منتخب، نشر شورای عالی امور اسلامی قاهره، این طرز دید را اصلاح کرده و در اینجا تشخیص می‌دهند که گذشته از آمیخته شدن نطقه مرد و زن، قطرة منی واجد عناصر گوناگون است.

 

پروفسور موریس بوکای[16] رئیس کلینیک جراحی دانشگاه پاریس در کتاب خود «تورات، انجیل، قرآن و علم» که پر فروش ترین کتاب سال 1976 میلادی است، می‌نویسد: «از نظر من دیدگاه تفسیر منتخب بسیار درست است و امشاج جمع است یعنی آمیخته‌ها، بنابراین عناصر گوناگون نطفه کدامند. مایع منی از ترشحات مختلفی است که از غدد زیر سرچشمه می‌گیرد:

1. بیضه‌ها: ترشح غدة تناسلی مرد حاوی اسپرماتوزوئیدها که سلول‌های دراز دارای تاژک دراز غوطه ور در مایعی سِرْم گونه

2. کیسه‌های تخمی: این اعضاء که مخازن اسپرماتوزوئیدها هستند، نزدیک پروستات قرار گرفته، و ترشح خاصی بدون عناصر بارور کننده دارند.

3. پروستات: مایعی ترشح می‌کند که به منی ظاهر خامه‌ای و بوی ویژه‌ای می‌دهد (و وسیلة تغذیه یاخته‌های منی و باقی ماندن فعالیت حیاتی آنها است). [17]

 

4. غدد ملحق به مجاری ادرار: که عبارتند از غدد کوپر[18] یا غدد مری[19] و ترشح کنندة مایعی سیال و غدد لیتره که ماده‌ای مخاطی ترشح می‌کند.

 

اینها سرچشمه‌های آمیخته‌های نطفه هستند که قرآن از آنها به نطفة امشاج (نطفه تشکیل شده از آمیخته‌ها) تعبیر کرده است. [20]

 

اسپرم‌ها کمتر از 10 درصد حجم مایع منی را تشکیل می‌دهند و ما بقی شامل ترشحات غدد تناسلی فرعی مرد می‌شود: ترشحات غدد زیگول سمینال 60 درصد. ترشحات پروستات 30 درصد، و ترشحات غدد بولبوارترال 10 درصد. [21]

 

 

4. مارشال جانسون

 

پروفسور مارشال جانسون یکی از دانشمندان برجسته امریکا و رئیس دپارتمان آناتومی و مدیر انستیتوDanicl دانشگاه توماس جفرسون فیلادلفیا است که دربارة آیات جنین شناسی قرآن مطالعه و تحقیق به‌عمل آورده و مسلمان شده است. او می‌گوید: « توصیف مراحل جنین موجود در قرآن نمی‌تواند تصادفی و اتفاقی باشد، احتمال دارد که محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) یک میکروسکوپ بسیار قوی داشته ولی قرآن مربوط به 1400 سال پیش است در حالی‌که میکروسکوپ قرن‌ها بعد از حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) اختراع شده است. پروفسور جانسون با لبخند اظهار داشت: البته اولین میکروسکوپ اختراع شده قادر نبود بیش از 10 برابر بزرگنمایی ‌کند و تصویر آن هم واضح نبود.

 

آنگاه گفت: هیچ ضدیت و مغایرتی با این حقیقت که واسطة الهی در بیانات حضرت محمد (ص) در کار است، نمی‌یابم. [22]

 

 

جریان مسلمان شدن مارشال جانسون

 

وی که در هشتمین کنفرانس پزشکی عربستان شرکت کرده بود و در کمیسیون اعجاز علمی قرآن و حدیث حاضر شد، پرسید موضوع این کمیسیون چیست؟ یکی از علمای ‌یمن شیخ عبدالمجید به وی پاسخ داد که موضوع این کمیسیون بررسی آنچه راست که قرآن وحدیث در 1400 سال پیش بیان داشته و مقایسة آن با آنچه را که علوم روز بیان کرده است. پرسید: مثلاً؟ گفته شد: مثلاً علم روز می‌گوید که انسان طی اطوار و مراحلی آفریده شده و این اطوار و مراحل را قرآن حدود 1400 سال پیش بیان کرده است.

 

او از جایش بلند شد و فریاد برآورد: نه، نه، نه این نمی‌تواند گفتة قرآن باشد.

 

- دکتر جان بفرمایید بنشیند.

 

- نه نمی‌‌نشینم، این چه حرفی است که می‌زنید؟!

 

ما درک می‌کردیم که این آیه چه اثری بر او گذاشته در حالی‌که او یکی از علمای مشهور امریکاست و می‌داند که پزشکان قبل از کشف میکروسکوپ در قرن شانزدهم، و در طول قرن هفدهم معتقد بودند که انسان در مرحلة نطفه به صورت انسانی مینیاتوری بوده است و شکلی را پزشکان آن عصر ترسیم کرده تا بیان کنند که انسان به صورت کاملی در این حیوان منوی آفریده شده است و این اعتقاد در غیر مسلمانان تا قرن 18 میلادی همچنان استمرار داشت.

 

ولی بعد از کشف تخمک زن در قرن 18م، نظر دانشمندان تغییر کرد و گفتند: انسان به‌طور کامل در تخمک زن آفریده شده زیرا که تخمک بزرگتر از اسپرم مرد است و نقش مرد در خلقت جنین کنار رفت، همچنان‌که در قرن هفدهم نقش زن کنار رفته بود.

 

تنها در نیمه قرن نوزدهم بود که دانشمندان بتدریج دریافتند که انسان طی اطوار و مراحلی آفریده می‌شود.

 

از این‌رو وقتی به پروفسور مارشال جانسون گفته شد که این مسئله در قرآن 1400 سال پیش به‌آن تصریح شده، ایستاد و فریاد زد که نه، نه، نه.

 

در این هنگام یک‌نفر پزشک مسلمان برخاست وبرای او قرآنی آورد و گفت: بفرمایید بخوانید.

 

برایش این آیه تلاوت شد که خداوند می‌فرماید: «وَ مَا لَکُمْ لا تَرْجُون لِله وَقَاراً، وَ قَد خََلقَکم أطْواراً». [23] چرا شما برای خدا عظمت قایل نیستید؟ در حالی‌که شما را در مراحل مختلف آفرید.؟

 

و او ترجمه معانی آیات را با زبان انگلیسی قرائت کرد.

 

سپس این آیه برایش تلاوت شد: «یَخْلُقکُم فِی بُطُونِ اُمّهاتِکُم خَلْقاً مِنْ بَعْدِ خَلقٍ فِی ظُلُماتٍ ثَلاثٍ». شما را در شکم مادرانتان می‌آفریند، آفرینشی به‌دنبال آفرینش دیگر که در رشته تاریکی قرار داد.

 

پروفسور مارشال نشست و گفت: ممکن است این آیه چند تفسیر داشته باشد:

 

اینکه تصادفی باشد؛ در پاسخ، 25 نص صریح برایش پیدا کردند و جلویش گذاشتند و پاسخ دادند: آیا می‌تواند تمامی این 25 آیه نیز تصادفی باشد؟

 

افزون بر اینکه قرآن برای هر یک از مراحل نامی گذاشته: ابتدا نطفه، سپس علقه و بعد مضغه و بعد از آن عظام و بعد از آن رویش گوشت؛ آیا اینها نیز تصادفی است؟

 

گفت: نه.

 

به وی گفته شد: دیگر چه؟

 

پاسخ داد: ممکن است گفته شود که محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) میکروسکوپ بزرگی داشته است. به وی گفته شد: شما بهتر می‌دانید که مثل این مراحل و دقایق و تفاصیل، و آنچه را که علم به آن رسیده وقرآن قبلاً بیان داشته فراهم نمی‌شود مگر با میکروسکوپهای بزرگ و کسی که دارای چنین میکروسکوپی باشد، باید آن‌را از نسل‌های گذشته گرفته و به نسل‌های بعدی تحویل داده باشد.

 

پروفسور مارشال خندید و گفت: من در یک نمایشگاهی دیدم که نخستین میکروسکوپی که در جهان اختراع شد، بیش از ده برابر بزرگ نمی‌کرد و نمی‌توانست صورت روشنی ارایه دهد.

 

آری حضرت محمد، نه تجهیزاتی داشت و نه میکروسکوپی، بنابراین راهی جز این نمی‌ماند که بگوییم او رسولی از جانب خداوند است.

 

بعد از آن بود که بحث مربوط به اعجاز علمی قرآن و حدیث در آن کمیسون آغاز شد و گفت‌وگو دربارة اطوار و مراحل جنین متمرکز گردید.

 

پروفسور کیدمور و سایر پزشکان راجع به شکل ظاهری جنین سخن گفتند، و پروفسور مارشال به وصف دقیق قرآن از جنین خارجی و ترکیبات داخلی آن پرداخت، از جمله چیزهایی که او در میان گذاشت این بود:

 

«[آیات] قرآن در واقع شرح مراحل خارجی جنین است ولی مراحل داخلی جنین به هنگام آفرینش و مراحل رشد، آن را نیز مدنظر دارد و حوادث مهم در آفرینش جنین را که دانشمندان معاصر به آن پی برده‌اند، مورد تأکید قرار می‌دهد».

 

آن‌گاه تصویری از جنین در مرحله مضغه را ارایه کرد که نشانگر شکل خارجی جنین بوده، خمیده و کمانی است و در انتهای کمان آثاری است که گویی دندان به روی آن فشار داده، همچون گوشت جویده شده و به تعبیر قرآن مضغه است.

 

برخی از قسمت‌ها برآمده و برخی فرو رفته مثل مضغه که طول آن یک سانتیمتر است.

 

اگر قطعه‌ای از آن را جدا سازیم و اجزای داخلی آن‌را تشریح کنیم، می‌بینیم که بیشتر تجهیزات آن آفریده شده است. پرفسور جانسون می‌افزاید در این شکل خواهیم دید که جزئی از سلول‌ها آفرید شده و جزئی دیگر هنوز آفریده نشده است و اگر بخواهیم این مرحله از مضغه را توصیف کنیم، چه می‌گوییم؟

 

آیا می‌گوییم این مخلقه (آفریده شده) است؟ این منطبق بر جزئی است که خلق شده و اگر بگوییم غیر مخلقه (آفریده نشده) فقط بر جزئی منطبق است که هنوز خلق نشده است.

 

بنابراین چاره‌ای جز این نیست که همچون قرآن آن‌را توصیف کنیم و بگوییم: ثُمَّ مِنْ مُضغَةٍ مُخَلَّقةٍ وَ غَیْر مُخَلَّقَة. آنگاه از گوشت جویده، آفریده شده و آفریده نشده.

 

آن‌گاه پروفسور مارشال جانسون سخنان خود را چنین جمع بندی کرد: «من به‌عنوان دانشمندی جهانی تنها با اشیایی می‌توانم کار داشته باشم که آنها را با مشخصات می‌بینم، آن‌گاه می‌توانم علم جنین شناسی و مراحل علم زیست شناسی را بفهمم همچنان‌که می‌توانم کلماتی از قرآن را که برایم ترجمه می‌شود دریابم.

 

اما اگر فرضاً من در زمان گذشته [زمان حضرت محمد «ص» ] بودم که نمی‌توانستم چیزی را ببینم، مسلماً نمی‌توانستم آن‌را توصیف کنم و اینکه حضرت محمد (ص) در آن زمان جهل و تاریک این‌چنین به توصیف مراحل جنین پرداخته که خود آن‌را ندیده و از کسی نشنیده، باید این معلومات را از جایی دریافت کرده باشد. از این‌رو هیچ ضدیت و مغایرتی با این حقیقت که واسطة الهی در بیانات حضرت محمد (ص) در کار است نمی‌یابم.

 

آری این همان پروفسوری است که ابتدا گفته علمای اسلامی را بشدت رد می‌کرد ولی در پایان چنین مطالبی را در چند کنفرانس ابراز داشت و گفت: هیچ راهی در برابر بشریت نیست جز اینکه مانند این دانشمندان اقرار کنند که خداوند کتابی را با علم و دانش خود به محمد (ص) نازل کرده و به بشریت وعده داده که در مسیرش چیزهایی را کشف می‌کند که دلیل بر آنست که این قرآن از جانب خداست، چنان‌که خداوند می‌فرماید: «وَ لَتعلَمن نَبَأه بَعْد حَین»[24] (و مسلماً گزارش آن‌را بعد از مدتی دریافت خواهید کرد «لِکُلِّ نباء مُسْتَقَر وَ سَوْفَ تَعْلَمون».[25] ( و برای هر گزارشی قراری است که در آینده خواهید دانست) «سَنُرِیهم آیاتِنا فِی الآفاق و فِی أنفسِهِم حتى یتبین لَهمُ اَنّه الْحَقّ». [26]

 

 

5. جرالد. سی جررینگر Gerald C.Goerinyer

 

پروفسور و محقق بخش جنین شناسی کالج پزشکی و بیولوژی سلولی دانشگاه جرج تون واشنگتن در آمریکا و که تحت تأثیر آیات جنین شناسی قرآن و مسلمان شده و در کنفرانس پزشکی ضمن مقاله‌ای تحقیقی اظهار داشت:

 

چندین آیه در قرآن وجود دارد که به‌طور جامع به توصیف رشد انسان از مرحلة آغازین آن یعنی هنگامی که به صورت تخمک در تخمدان‌های بدن قرار دارد، پرداخته است.

 

در آن زمان به هیچ وجه این علم دارای چنین اصطلاحات، طبقه‌بندی‌ها و تعابیر امروزی نبوده و این بسیار شگفت‌آور است که در آن زمان بدون اتکا به آزمایشگاه‌های پیشرفته و بدون اطلاع از ژن‌ها و کروموزم‌های موجود در بدن که برای شناسایی و درک آنها در آن زمان نیاز به وقت و انرژی چند صد ساله بوده است، یک شخص امی و درس ناخوانده به این زیبایی، این شاخه از علم را طبقه‌بندی کند و بطور شگفت‌انگیزی اصطلاحات معنی داری در ارتباط با پیچیده‌ترین مفاهیم علمی بیان دارد.

 

این آیات شگفت انگیز قرآنی یک اصل مهم را اثبات می‌کند و آن اینکه حضرت محمد (ص) پیام‌های آسمانی و الهی دریافت می‌کرده است و او فرستادة خداست.

 

 

6. سی مپسون Simpson

 

رئیس دانشکده مامایی و بیماری زنان دانشکدة پزشکی بی لورهوتسون در ایالت تگزاس آمریکا.

 

پروفسور سی مپسون رئیس انجمن باروری امریکاست که تاکنون به دریافت جوایز متعددی از جمله جایزه ویژه اساتید مامایی و بیماری زنان در سال 1992 نایل گشته است.

 

پروفسور ژولی سی مسپیون وقتی که دریافت قرآن دربردارنده آیات جنین شناسی است، بسیار شگفت زده شد و با یکی از علمای اسلامی به گفت‌وگو نشست و علاقمند شد که در این زمینه به مطالعه و تحقیق بپردازد.

 

پروفسور ژولی سی مپسون ابتدای امر شک داشت و می‌خواست مطمئن شود که این نصوص مربوط به جنین شناسی از قرآن و سنت نبوی است.

 

وقتی که مطمئن شد که از قرآن و پیامبر اکرم (ص) است، نصوص قرآنی مربوط به علم وراثت نظر او را به‌خود جلب کرد؛ آیاتی که بیانگر ظهور آثار علم وراثت در مراحل اولیه جنین به هنگامی که نطفه است، آیاتی که به دقت بیان می‌دارد که چگونه دو نطفه پدر و مادر با هم جمع می‌شوند و آفرینش انسان را آغاز می‌کنند و بعد از آن برنامه وراثت را در کروموزم‌‌ها که اکنون، آنها را مشاهده می‌کنیم مقرر می‌دارد. کروموزم‌هایی که تمام خصوصیات انسان در آن ثبت شده، رنگ پوست، رنگ مو و سایر تفاصیل.‌ بنابراین انسان در این کروموزم‌ها در مرحلة نطفه مقدر و اندازه‌گیری شده است و خداوند در این باره می‌فرماید: قُتِلَ الانسانُ ما أکْفَرَهُ مِنْ أیِّ شَیَ خَلَقَهُ مِنْ نُطفَةٍ خَلَقَه فَقَدَّره. [27] کشته باد این انسان، چه خدانشناس و ناسپاس است ! [ آیا می‌داند که] از چه چیزی خداوند او را آفریده است؟ او را از نطفه [چکه‌ای آب] آفریده که اندازه‌گیری دقیقی در ساختارش بکار برده است.

 

این اندازه‌گیری دقیق درنوارهای کروموزمی ثبت و ضبط شده‌اند و جنین در خلال 40 روز اولیه همه اعضاء و اندام‌هایش ساخته و آشکار می‌شود.

 

این جنین منحنی است و پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: اِنّ أحَدَکُم یجمع خَلقَه فِی‌ بَطنِ اُمّهِ اَرْبَعینَ یَوْماً. هر یک از شما خلقتش در شکم مادرش در خلال 40 روز جمع می‌شود.

 

آن‌گاه پروفسور ژولی سی مپسون این حدیث را در کنار حدیث دیگر پیامبر اکرم(ص) گذاشت که می‌فرمایند: اِذا مَرّ بِالنُّطفَة اِثنتَانَ وَ ارْبَعون لَیْلة بَعَثَ اللهُ اِلَیهَا مَلِکاً فَصَوَّرَها چون بر نطفه 42 شب (6 هفته) گذشت، خداوند فرشته‌ای را به‌سویش می‌فرستد و آن‌را صورت نگاری می‌کند.

 

او با مقارنه میان این‌دو حدیث و حد فاصل میان آن‌دو وقتی دقایق و تفاصیل آنها را دید، آن‌چنان شگفت‌زده شد که دریکی از کنگره‌ها بلند شد و نظر خود را دربارة آن چنین اظهار داشت: «از این‌دو حدیث می‌توانیم جدول مشخصی را پیرامون مراحل اساسی رشد و تکامل جنین به‌دست آوریم: مرحله قبل از 40 روز و مرحله بعد از 42 روز.

 

و آن‌گاه گفت: دین می‌تواند رهبری علم ودانش را به‌عهده گیرد؛ رهبری پیروزمندانه، همچنان‌که وقتی به تماشای ماشین و دستگاهی که قبلاً راهنمایی‌هایش در کاتولوگش نوشته شده، شما براحتی می‌توانید نسبت به آن دستگاه شناخت پیدا کنید، چون راهنمایی‌هایی از سوی صانع و سازندة آن به‌عمل آمده است. «وَ یَرى الّذینَ اُوتُوا الْعِلم الّذیِ أنزِْلَ اِلیَکَ مِنْ رَبّکَ هُو الْحَق وَ یَهدِی اِلی صِراطَ العَزیز الحَمید». [28]: و کسانی که به آنان علم و دانش داده شده، می‌بیند که آنچه به‌سوی تو از جانب پروردگارت نازل شد، حق [و منطبق با واقعیت] است و آن‌را راهنمای به‌سوی راه خدای توانمند ستوده می‌دانند.

 

پروفسور سی مپسون در پایان تحقیقات خود در قرآن و حدیث، مسلمان شد و اظهار داشت: «نه تنها بین علم ژنتیک و اسلام تضادی وجود ندارد بلکه دین اسلام، خدمات ارزنده‌ای را به شاخه‌های سنتی این دانش ارایه کرده است. در قرآن مفاهیم علمی‌ای مطرح شده که قرن‌ها بعد علم توانست بر صحت آنها مهر تأیید زند و به اهمیت آنها پی ببرد.

 

بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که سرچشمة مفاهیم مطرح شده توسط حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) از جانب خداوند است.

 

 

7. تِجاتَتَ تِیاسِن Tegatat Teyasen

 

رئیس بخش آناتومی و رئیس سابق دانشکده پزشکی دانشگاه چیانگ ما ای تایلند. پروفسور تیاسن چندین مقاله را در ارتباط با آیات جنین شناسی قرآن کریم و احادیث نبوی مورد مطالعه و بررسی قرار داد و چندین روز با تعدادی از اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان درباره جنین شناسی قرآن و احادیث نبوی به گفت‌وگو نشست و به اسلام مشرف شد و در هشتمین کنفرانس پزشکی عربستان از جای برخاست و ضمن [ادای] شهادتین گفت: «من در سه سال گذشته به قرآن علاقه مند شدم... و با توجه به مطالعات و تحقیقاتم طی این چند سال، معتقدم که هر آنچه در 1400 سال پیش در قرآن آمده است، کاملا درست است و پایه و اساس علمی دارد و علم می‌تواند به مرور زمان یکایک آنها را به اثبات رساند. از آنجا که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نه می‌توانست بخواند و نمی‌توانست بنویسد، باید در یک حالت استثنایی و روحانی این مفاهیم را از آفریننده دانا دریافت کرده باشد. و این آفریننده دانا کسی جز خداوند متعال نیست و اکنون زمان آن فرا رسیده است که بگویم: «لا اله الا الله، محمد رسول الله». با ارزش‌ترین چیزی که من با آمدنم در این کنفرانس به آن دست یافتم، یافتن مفهوم لا اله الا الله (هیچ معبودی جز الله نیست ) و نیز مسلمان شدنم می‌باشد».

 

نویسنده: حجت الاسلام دکتر بی آزار شیرازی

 

 

 

پى‏ نوشت‏:

 

[1]ـ انبیاء: 107

[2]ـ رعد: 7

[3]ـ انعام: 19

[4]ـ نساء: 166

[5]ـ تورات، سفر پیدایش 2: 17 – 18، 3: 1 – 8

[6]ـ آل عمران : 18

[7]ـ نساء : 82

[8]ـ نحل: 43، انبیاء: 7

[9]ـ گری میلر، قرآن شگفت انگیز، فصلنامه پیام جاویدان سال سوم 1384، شماره 9، ص 116 – 117.

[10]ـ در سوره های حج: 5 و مؤمنون: 14 و غافر: 67

[11]ـ فصلنامه پیام جاویدان شماره 9، ص 117

[12]ـ - IS-TRUTH.ORG.IRIB http://www.it-/

[13]ـ رجوع شود به مقدمة کتاب جنین شناسی کاربردی، کیدمور و پرساود

[14]ـ صحیح مسلم در باب القدر حدیث 3 از ابن مسعود.

[15]ـ آلوسی، تفسیر روح المعانی، ج 29، ص 151

[16]ـ Mauric Bucille

[17]ـ راهنمای پزشکی خانواده گروهی از پزشکان برجسته، ترجمه احمد آرام قسمت 1، ص 337

[18]ـ Cooper

[19]ـ Mery

[20]ـ Hittre

[21]ـ موریس بوکای، تورات، انجیل، قرآن و علم، ص 272

[22]ـ WWW. It - is -ORG

[23]ـ نوح: 13 و 14.

[24]ـ ص: 88

[25]ـ انعام: 67

[26]ـ فصلت: 53

[27]ـ عبس : 17 - 19

[28]ـ سبأ: 6

 

 

منابع:

 

شبکه مجمع تقریب مذاهب اسلامی

منبع اصلی:

مرکز تعلیمات اسلامی واشنگتن(تاریخ: 7/11/91)

موافقین ۱ مخالفین ۰ ۹۵/۰۷/۰۷
محمد فروغی

پژوهشهای قرآنی

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی
اللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الحُجَةِ بنِ الحَسَن صَلَواتُکَ علَیهِ و عَلی آبائِهِ فِی هَذِهِ السَّاعَةِ وَ فِی کُلِّ سَاعَةٍ وَلِیّاً وَ حَافِظاً وَ قَائِداً وَ نَاصِراً وَ دَلِیلًا وَ عَیْناً حَتَّى تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعاً وَ تُمَتعَهُ فِیهَا طَوِیلا

اسلاید شو

کاربر گرامی،وبسایت اصلاح از هرگونه طرح, پیشنهاد و انتقاد سازنده استقبال میکند و این افتخار را دارد تا پذیرای حکایت های تبلیغی، مقالات علمی و پژوهشی شما در حوزه تبلیغ، تربیت و خانواده باشد.صندوق الکترونیکی: nforoughi115@gmail.com